نکاتی پیرامون پرورش صنعتی بلدرچین

وجود ویژگی های مناسب همچون رشد سریع ، بلوغ زودرس ، تولید تخم بالا ، کوتاهی فاصله میان نسل ها ، بالابودن تراکم پرورشی در واحد سطح ، ارزان بودن جیره مصرفی ، حساسیت کم نسبت به بعضی از بیماری های طیور ، قیمت بالای تولیدات که شامل گوشت و تخم می باشد و به خصوص بازگشت سریع سرمایه سبب شده است تا بلدرچین به عنوان یک پرنده مطلوب نزد کشاورزان و پرورش دهندگان تلقی شده و علاقمندان زیادی به پرورش صنعتی این پرنده روی آورند .
مهمترین نکاتی که سبب صنعتی شدن پرورش این پرنده شده است به شرح زیر می باشد :

  ۱ میزان رشد سریع : میزان رشد این پرنده در حدود ۵/۳ برابر سریعتر از دیگر طیور اهلی می باشد . 
۲ -  بلوغ جنسی سریع : در حدود سن ۵۰ – ۴۰ روزگی بلدرچین های ماده در پیک تولید هستند . 
۳ - تولید تخم بالا : در صورت پرورش صحیح ، این پرندگان در سال اول تولید توانایی تولید ۲۶۰ تخم را دارا می باشند . 
۴ -  کوتاه بودن فاصله میان نسل ها : توان بلدرچین در تولید ۴ – ۳ نسل در سال اول تولید این امکان را برای محققین فراهم آورده است تا از آن به عنوان پرنده ای آزمایشگاهی استفاده نمایند .
۵ - دوره انکوباسیون کوتاه : جوجه کشی تخم این پرنده ۱۸ – ۱۷ روز طول می کشد . 
۶ - تراکم بالای پرورش : با توجه به اینکه جثه این پرنده کوچک و نیز به سطح آبخوری و دانخوری کمتری احتیاج دارد در مقایسه با دیگر پرندگان تعداد پرنده بیشتری در واحد سطح میتوان پرورش داد . 
۷ - واکسیناسیون کمتر : با توجه به اینکه گونه های بلدرچین در برابر برخی از بیماری های رایج طیور حساسیت کمتری دارند در نتیجه به واکسیناسیون کمتری احتیاج دارند .

 ۸ برگشت سریع سرمایه : با توجه به اینکه سن بلوغ بلدرچین ۵۰ – ۴۰ روزگی می باشد در نتیجه می توان گوشت و تخم این پرنده را سریع به بازار عرضه نمود .
۹ - ارزش غذایی بالای گوشت و تخم بلدرچین

در کشور ما بعد از انقلاب برای اولین بار پرورش بلدرچین در استان یزد آغاز گردید که به صورت مجتمع شامل واحد مادر ، گوشتی ، بسته بندی و جوجه کشی اداره می گردد .
بلدرچین دارای گوشتی با پروتئین بالا و درصد چربی کمتری می باشد که برای کودکان و بیماران بسیار سودمند و مفید می باشد . تخم بلدرچین بیضی شکل می باشد که وزن آن ۱۵ – ۸ گرم و رنگ آن معمولا سفید با خال های سیاه یا قهوه ای تا آبی و زرد نخودی مایل به سبز می باشد . الگوی تخم و رنگ تخم بلدرچین منحصر به فرد است و منبع خوبی از ویتامین ها (به جز ویتامین c ) می باشد . کیفیت تخم بلدرچین بالاو میزان کلسترول آن از تخم مرغ کمتر است . تعیین جنسیت جوجه بلدرچین از سن ۱ روزگی صورت می گیرد که این کار نیازمند افراد آموزش دیده و ماهر می باشد . اما از سن ۳ هفتگی می توان نرها و ماده ها را به وسیله رنگ پر های ناحیه سینه از یکدیگر تشخیص داد. پرهای سینه ای نرها به رنگ قرمر مایل به قهوه ای و ماده ها به رنگ خرمائی سوخته ( خاکستری با نقاط سیاه رنگ ) روی آنها می باشد .
وزن جوجه های تازه هچ شده در حدود ۱۰ – ۵ گرم می باشد که درسن ۵۰ – ۴۰ روزگی به بلوغ می رسند. وزن بلدرچین های نر بالغ ۱۵۰ – ۹۰ گرم و ماده ها ۱۸۰ – ۱۱۰ گرم می باشد . همچنین تعداد کروموزوم های بلدرچین ۷۸ می باشد که شش جفت آنها کروموزوم های بزرگ ، شش جفت متوسط و ۲۷ جفت میکروکروموزوم می باشند که کروموزوم های جنسی از نوع بزرگ می باشند .

 جوجه کشی :
تخمگذاری بلدرچین ها از بعد از ظهر شروع و در غروب پایان می پذیرد که بر اساس فصل ، شرایط آب و هوائی و برنامه کاری جمع آوری تخم ها چندین بار در طول این مدت صورت می پذیرید . دمای مناسب محل ذخیره سازی تخم ها ۵/۱۵ – ۵/۱۲ درجه سانتیگراد و با رطوبت ۸۰ – ۷۵ % می باشد که این شرایط برای ذخیره تخم ها در مدت زمان ۷ – ۵ روز است . قبل از قرار دادن تخم ها در داخل در دستگاه ستر باید تخم های آلوده را به وسیله کاغذ سمباده یا پارچه پشمی سفت به آرامی تمیز و در محلول گرم ( ۳/۴۳ درجه سانتیگراد ) ضدعفونی کرد . سپس آنها را در دمای ۱/۲۱ درجه سانتیگراد و رطوبت ۷۵ % به مدت ۲۰ دقیقه به نسبت ۲۰ گرم پرمنگنات پتاسیم و ۴۰ سی سی فرمالین گازدهی می نمایند . سپس تخم ها را در داخل دستگاه ستر قرار می دهند .

 پرورش جوجه :
دمای آغازین جهت پرورش جوجه بلدرچین در زیر مادر مصنوعی و در بالای سر جوجه ۳۵ درجه سانتیگراد می باشد که این دما هر چهار روز یک بار ۸/۲ – ۵/۲ درجه کاهش می یابد تا به ۲۱ درجه سانتیگراد برسد . معمولا برای هر جوجه ۱۵۰ سانتیمتر مربع فضا تا سن ۳ هفتگی در نظر می گیرند . استفاده از آب شکر ۸ % در ۳ – ۲ روز اول نتیجه خوبی را در بر خواهد داشت . برای جوجه بلدرچین ها تا سن ۳ هفتگی ۲ سانتی متر دانخوری و ۱ سانتی متر آبخوری به ازاء هر قطعه در نظر می گیرند . در دو هفته اول نوررسانی ۲۴ ساعته می باشد که پس از آن تا ۱۲ ساعت کاهش می یابد .

 پرورش نیمچه :
معمولا از دو روش برای پرورش بلدرچین استفاده می شود : ۱ – بستر ۲ – باتری که اخیرا مورد استفاده قرار می گیرد که دارای مزایایی همچون تعداد جوجه بیشتر در واحد سطح ، نیروی کار کمتر ، بهداشت بهتر ، سهولت در حذف ، درمان و پیشگیری و استفاده بهتر از سطح می باشد .
دمای مورد نیاز نیمچه ها ۲۸ – ۲۱ درجه سانتیگراد می باشد و از ۱۲ ساعت نور تا سن ۵ هفتگی که بلدرچین ها به قفس های تخمگذاری منتقل می شوند بهره می برند . برای رشد بهتر ، نرها و ماده ها جدا از یکدیگر پرورش داده می شوند . در این سن در بستر به ازاء هر نیمچه ۱۸۰ – ۱۵۰ سانتیمتر مربع بسته به نوع جوجه وفصل در نظر می گیرند . برای هر جوجه ۳ – ۵/۲ سانتیمتر دانخوری و ۲ – ۵/۱ سانتیمتر آبخوری در نظر می گیرند . در صورت استفاده از آبخوری نیپل ، هر نیپل برای ۱۵ پرنده در نظر گرفته می شود .

 پرورش بلدرچین مادر :
در حالت تجاری بلدرچین ها در قفس های توری به ظرفیت ۲۰ تا ۳۰ و حتی ۴۰ بلدرچین پرورش داده می شوند . معمولا به ازاء هر بلدرچین ۲۰۰ – ۱۵۰ سانتیمتر مربع فضا در قفس در نظر گرفته می شود . مقدار فضای دانخوری ۳ – ۵/۲ سانتیمتر به ازاء هر قطعه می باشد . مقدار فضای آبخوری معمولا عامل محدود کننده ای در سیستم قفس نیست . قفس ها معمولا تا ۸ ردیف نصب می شوند . سن فروش بلدرچین ها معمولا ۱۸ – ۱۷ هفتگی می باشد .

بیماری ها :
بلدرچین معمولا به بیماری های زیر حساسیت بیشتری دارد :

۱ - مارک : که واکسیناسیون آن در سن ۲۰ روزگی و با تزریق در ناحیه گردن صورت می گیرد . 
۲ -  نیوکاسل : که واکسیناسیون آن همزمان با مارک به صورت قطره چشمی صورت می گیرد و هر ۳ ماه یک بار به صورت اسپری مصرف می گردد . 
۳ -  آبله : که واکسن آن در ۸ -۶ هفتگی مصرف می گردد.

از دیگر بیماری هایی که بلدرچین را درگیر می نماید می توان به کوکسیدیوز ، کانی بالیسم ، سالمونلا ، ورم روده ای قرحه ای و برونشیت اشاره کرد .
▪ درصد تلفات بلدرچین در سنین مختلف به قرار زیر می باشد :
۱۰ - ۱ روزگی : ۲ %
۱۰ روزگی تا شروع تخمگذاری ۲%
دوره تخمگذاری (۱۰ ماه ) ۱۵%

نویسنده: مهندس حبیب اله زارع

مناسب ترین نسبت انرژی به پروتئین در جوجه های گوشتی

مقایسه ترکیب شیمیایی انواع گوشت (در 100 گرم گوشت)

درصد چربی	درصد پروتئین	میزان کالری	نوع گوشت
7/27 0/30 2/18 5/2 2/20 6/12	7/15 2/16 7/18 0/19 1/20 2/20	317 340 239 104 268 200	گوسفند غاز گاو ماهی بوقلمون مرغ

توجه: گوشت مرغ عمدتا جهت تامین پروتئین مورد استفاده قرار می گیرد.

عوامل موثر بر عملکرد جوجه های گوشتی

اهمیت انرژی شامل:

برای رشد بافت ها، حفظ فعالیت های فیزیکی، حفظ درجه حرارت طبیعی بدن و انجام اعمال حیاتی       می باشد .

منابع انرژی :

عبارتند از :

کربوهید راتها، چربی و پروتئین .

واحد سنجش انرژی :

عمدتا بر حسب کیلو کالری یا کیلو ژول انرژی متابولیسمی در کیلو گرم غذا بیان می شود .

نمودار توزیع انرژی در بدن

تئوری مصرف خوراک در طیور:

نظریه لیپوستاتیک

تمایل حیوان به حفظ وزن بدن در دراز مدت بیانگر این  می باشد که بعضی عوامل مرتبط  با  ذخیره انرژی  به عنوان علائمی جهت  کنترل  دراز مدت غذا عمل می کند که از جمله عوامل ذخیره چربی در بدن است .

    ” جوجه هایی که  به میزان دو برابر تغذیه اجباری  شده  بودند باعث  ذخیره چربی د ر حفره بطنی وکبد شده وبعدازقطع تغذیه اجباری  مصرف غذای خود را کاهش دادند.“

عملکرد جوجه های گوشتی تغذیه شده با سطوح مختلف انرژی

انرژی متابولیسمی kcal/kg	وزن زنده به گرم		مصرف خوراک(گرم به ازای هرپرنده)
	25روزگی	49روزگی	0 تا  25 روزگی	25 تا49  روزگی	0 تا49 روزگی
3300	1025	2812	1468	3003	4471
3100	1039	2780	1481	3620	5101
2900	977	2740	1497	3709	5206
2700	989	2752	1658	3927	5586

عوارض کمبود انرژی

1- کاهش رشد

2- کاهش ذخیره چربی

3- کاهش وزن(در اثر تبدیل پروتئین به انرژی)

عوارض ازدیاد انرژی:

  زمانی به وجود  می آید که  نسبت  انرژی  به پروتئین بیشتر از مورد نیاز باشد.

افزایش جزئی :  افزایش ذخیره چربی ، کاهش جزئی در میزان رشد

افزایش بیش از حد: کاهش مصرف غذا ، علائم کمبود پروتئین ،اسید های آمینه ، املاح و ویتامین و در نتیجه رشد و وزن کاهش می یابد.

تغذیه پروتئین در جوجه ها   

پروتئین در طیور بر اساس پروتئین خام نیست  بلکه بر اساس اسید های آمینه در جیره و قابل استفاده بودن  بیولوژیکی هر  اسید آمینه  ضروریهمراه با غیر ضروری ها  برای تامین نیاز جوجه ها  در سطح سلولی و

همراه با سایر عناصر لازم برای ساخت موثر پروتئین بافتهای بدن است.

محاسبه احتیاجات پروتئین در جوجه های گوشتی

سطوح پروتئین توصیه شده در جیره جوجه های گوشتی در ارتباط با انرژی

نیازمرغ به اسیدهای آمینه

  22 اسید آمینه سنگ بنای پروتئینها هستندکه از این ها 11 اسید آمینه در طیور ضروری هستند.

تعادل درستی از اسید آمینه های ضروری  در  جیره لازم  بوده وفزون براین تعادل بین اسید آمینه های ضروری و غیر ضروری ها لازم است.برای  تولید  بیشترین  میزان گوشت لخم  به مقادیر بالایی از لیزین نیاز است. برای رشد پرها به سطوح بالایی ازاسیدهای آمینه  گوگرددارنیاز است.

اسید آمینه های محدود کننده متیونین ، لیزین وآرژنین می باشند .

مقادیر عملی توصیه شده اسید های آمینه در جیره جوجه ها

راههای بیان احتیاجات اسیدآمینه

1- گرم از هر اسید آمینه برای هر جوجه در روز

2- گرم ازهراسیدآمینه درهزارکیلوکالری انرژی متابولیسمی

3- از درصد جیره

4- از درصد پروتئین جیره

تاثیر جیره های کم پروتئین مکمل شده با اسید های آمینه بر عملکرد جوجه هادر دوره آغازین

اعداد85،90،95،100 درنشان دهنده در صد پروتئین نسبت به سطح توصیه شده  NRCمی باشد .

 اضافه وزن ومصرف خوراک کمتر ا ز گروه شاهد بوده است. اختلاف معنی داری از نظر ضریب تبدیل غذایی بین گروه شاهد وکم پروتئین وجود نداشت. کاهش اضافه وزن در این دوره به دلیل احتیاجات بالای پروتئین جوجه ها دراین مرحله  می باشد.

 تاثیر مقدار پروتئین و روش جیره نویسی بر صفات تولیدی جوجه های گوشت ( 21-3روزه)

مقدار پروتئین خام تاثیری معنی داری بر روی صفات تولیدی جوجه های گوشتی نداشت. ضریب تبدیل غذایی در جوجه های تغذیه شده با 19درصد نسبت به 23درصد کمتر بود.روش جیره نویسی بر افزایش وزن و ضریب تبدیل غذایی معنی دار بود. جوجه های تغذیه شده با اسیدهای آمینه قابل هضم خوراک بیشتری مصرف کرده اند.

تخمین، احتیاجات انرژی متابولیسمی و پروتئین مورد نیازدر روز برای هر جوجه

با توجه به جدول فوق با افزایش سن و وزن حیوان پروتئین مورد نیاز درواحد جیره کاهش می یابد.

اسیدهای آمینه، پروتئین وانرژی مورد نیاز در نژاد راس

نتیجه گیری

انرژی خوراک عامل بسیار مهمی در میزان مصرف غذا است. تراکم مواد  مغذی  جیره  بر اساس  سطح انرژی انتخاب شده تعیین می گردد.در جیره نویسی  علاوه  بر پروتئین ، کیفیت آن هم  باید مورد

 توجه باشد.در اوایل زند گی به پروتئین بیشتر و با افزایش سن به انرژیبیشتری نیاز است.نسبت انرژی به پروتئین درجیره آغازین جوجه ها باید 123 ، در جیره رشد 142 ودر جیره پایانی 161 باشد.

منابع مورد استفاده:

1-  اسکات ، نسهایم ، یانگ ، تغذیه مرغ ، ترجمه جواد پوررضا ، انتشارات ارکان ، اصفهان چاپ دوم1379

2-  آر.ای. آستیک و سی نسهایم ، پرورش طیور ، ترجمه دکتر حسن کرمانشاهی  با همکاری مسعود زردست ، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد . 1379

3-  زهری، م، پرورش طیور گوشتی (ویرایش سوم)، انتشارات دانشگاه تهران ،چاپ دهم زمستان 78   

4-  اس . لیسون، جی.دی. سامرز ، تغذیه طیور، ترجمه ابوالقاسم گلیان ، محمد سالار معینی  ،انتشارات سازمان اقتصادی کوثر چاپ دوم تابستان 78

5-   مجله علوم کشاورزی ایران، جلد 35  ، شماره 3 سال 83

6-   مجله علوم کشاورزی ایران ،جلد 29،شماره 2 سال 77

7- National Research concil 199 4   . Nutrient   Requirements        

Of poultry 8thed National Academy press Washington .Dc 

رکورد در گله های طیور

این موارد  با ثبت اطلاعات مورد نیاز گله امکان پذیر می باشد .

رکوردگیری گله های گوشتی :

یکی از اقدامات بسیار مهم در پرورش طیور ثبت آمار و ارقام در کلیه مراحل پرورش می باشد .در پایان هر دوره رکوردهای بدست آمده را می توان با استانداردهای ارائه شده مقایسه نمود .  توصیه می شود که علاوه بر ثبت اطلاعات کلی یک نسخه از آن در هر آشیانه نصب گردد . بطور کلی اطلاعات مربوط به هر گله گوشتی می تواند شامل موارد زیرباشد :

تهویه  ، دما ، رطوبت نسبی  ، وسایل و تجهیزات مصرفی ، هزینه ها ،کود ، برنامه واکسیناسیون و دارو ، نورروشنائی ، برنامه خوراک (دان) ، وزن کشی(سرعت رشد)  ، مصرف دان  ، مصرف آب(نسبت مصرف آب به دان) ، تلفات و حذف .

جداول مورد نیاز برتای رکورد در گله می تواند به صورتهای زیر طرح شود :

جدول برسی عملکرد گله های گوشتی

1 – مصرف دان

قیمت کل	قیمت واحد	نوع	وزن	تاریخ
قیمت کل		وزن کل

2- تحویل به کشتار گاه

قیمت کل	قیمت واحد	وزن (کیلو گرم)	تعداد	تاریخ
				جمع

3 – خلاصه عملکرد گله

	حذف تلفات کل گله
	وزن متوسط مرغ تحویلی
	تعداد روزهای پرورش
	غذای مصرف شده
	ضریب تبدیل غذایی
	تعداد در متر مربع
	وزن در متر مربع
	متوسط به ازاء کیلو گرم
	شاخه تولید

4 – برسی اقتصادی گله

ریال	هزینه	ریال	در آمد
	جوجه		فروش مرغ
	دان		کود
	دارو واکسن		سایر
	پوشال
	آب
	برق
	سوخت
	کارگر
	سایر
	جمع هزینه		جمع در آمد
سود و زیان
ملاحظات

جدول ثبت آمار درگله های گوشتی

مؤسسه تحویل دهنده	تاریخ تحویل جوجه	مرغداری
کارخانه جوجه کشی	تعداد اولیه	آشیانه               ابعاد

ملاحظات	واکسن و دارو	وزن گرم	نوع دان		رطوبت درصد		درجه حرارت	تلفات و حذف						سن روز		تاریخ
			مصرف	نوع دان				درصد		حذف		تلفات		1
														2
														3
														4
														5
														6
														7
														جمع هفته اول
														8
														9
														10
														11
														12
														13
														14
															جمع هفته دوم
															15
															16
															17
															18
															19
															20
															21
															جمع هفته سوم
															22
															23
															24
															25
															26
															27
															28
															جمع هفته چهارم