رشد اولیه در جوجه های گوشتی

برنامه های فعلی تغذیه جوجه های گوشتی که از زمان ورود به سالن تا 21 روزگی استفاده می شود یک خوراک آغازین ( استارتر 1 ) می باشد. فرمول این خوراک موجب مصرف همان مواد مغذی در جوجه های یکروزه می شود که در پرندگان مسن تر مصرف می شود ولی یافته ها و تحقیقات جدید نشان می دهد که این کار صحیح نیست. قابلیت و امکان استفاده از اجزاء تشکیل دهنده خوراک در جوجه های خیلی جوان به مراتب ضعیف تر از پرندگان مسن تر است.

تفاوتهایی که در نحوه استفاده از غذا در جوجه های جوان وجود دارد بخاطر تطابق و سازگاریهای ایجاد شده در طی انتقال از زندگی جنینی به زندگی طبیعی است. به عبارت دیگر انتقال از تغذیه مادری به تغذیه خارجی. آگاهی دقیق از تکامل جنین در زمان انکوباسیون بخصوص در روزهای پایانی آن و بلافاصله پس از تولد اهمیت زیادی دارد. نحوه تغذیه جنین و تغییرات دستگاه گوارش در دوران انکوباسیون و رشد اولیه آن پس از تفریخ یک نقش کلیدی در این مورد دارد. افزایش میزان گلوکز خون بوسیله استفاده از مواد افزودنی و غذاهای مخصوص با حداکثر نشاسته ژلاتینه شده نیز از مواردی هستند که موجب بهبود رشد اولیه جوجه می شوند. فرمول مخصوصی که بتواند در ابتدای زندگی نیاز جوجه را تأمین کند تا سن 3 یا 4 روزگی بیشتر مورد نیاز نیست.

 

فرآیندهای هضم جنینی:
زرده منبع اصلی مواد غیر حیوانی برای تشکیل جنین و رشد آن در دوران انکوباسیون می باشد که دو سوم محتوای ماده خشک آن چربی است که از نوع لیپو پروتئینها با دانسیته خیلی پائین (VLDL) و ویتلوژنین می باشد. ( ویتلوژنین فسفو پروتئین زرده می باشد ) این دو نوع ترکیب تأمین کننده انرژی هستند و اسیدهای چرب در این زمان برای ساخت غشاء سلولی به مقدار زیاد لازم هستند. فوسویتین پروتئینی است که فسفر را متمرکز می کند و بصورت گرانول وجود دارد. فوسویتین همراه با کلسیم آزاد شده از پوسته تخم مرغ برای تشکیل اسکلت جوجه به مصرف می رسد. قسمت آبکی زرده ایمونوگلوبولین IgG را در خود دارد که جهت ایجاد ایمنی پاسیو یا غیر فعال در ابتدای زندگی جوجه به منظور مقابله با عفونتها بسیار اهمیت دارد. انتروسیتهای موجود در دستگاه گوارش جنین در پایان هفته دوم انکوباسیون برای جذب مولکولهای درشت با ظرفیت هضم و جذب محدود هدایت می شوند.
در این موقع آلبومین از طریق ارتباط سروآمنیوتیک بطرف حفره آمنیوتیک و از طریق ناف کیسه زرده بطرف کیسه زرده جاری می شود. آلبومین وارد شده به حفره آمنیون در اولین تجربه هضمی جنین بوسیله جنین هضم می شود. این عمل موجب تشکیل انتروسیتهای جدید می شود که عمل هضم را کاملتر انجام می دهند. محتویات از طریق غشاء کیسه زرده بسرعت به جوجه منتقل می شوند. چربی بعنوان جزء اصلی باقیمانده مخلوط زرده و آلبومین همراه با مواد مغذی دیگر وجود دارد. میزان گلوکز خیلی پائین است و بنابراین چرخه گلوکونئوژنز از پروتئین منبع اصلی تولید گلوکز برای جوجه های در حال تولد می باشد. تغذیه مستقل در جوجه برای پاسخ به نیازهای غذایی آن در سن 3 تا 4 روزگی شروع می شود. یعنی موقعی که محتویات کیسه زرده کاملا" به مصرف رسیده است.

مطالعه بر روی رشد اولیه جوجه :
اولین تماسی که جوجه با محیط دارد موجب یک آسیب میکروبیولوژیکی خطرناک به آن می شود. ایمنی غیر فعال ( پاسیو ) برای رشد اولیه جوجه ضروری است ولی فقط حفاظت بر علیه میکروبهایی را ایجاد می کند که قبلا" مرغ مادر با آنها تماس داشته است. دستگاه گوارش جوجه بعد از تفریخ نابالغ است و اغلب جذب غذا از روده آهسته انجام می شود. با توقف بیشتر مواد مغذی در لوله گوارش میکروارگانیسم هایی که از محیط و بخصوص همراه غذا دریافت شده اند از وجود محیط مناسب و سرشار از مواد غذایی بهره کافی برده موجب عفونتهای مزمن مرگ و میر در جوجه می گردند.
آنتی بیوتیکها معمولا" در جیره جوجه های گوشتی منظور می شوند ولی نقش آنها در غذای استارتر اهمیت زیادی ندارد به خصوص وقتی جوجه ها بر روی بستر استفاده شده پرورش می یابند.
مرغهای مادر بالغ و مسن تخم مرغهای سنگین تر و با نسبت زرده بیشتر از تخم مرغهای مادر جوان تولید می کنند. جوجه هایی که از تخم مرغهای دارای ذخایر غذایی بیشتر هچ می شوند سنگین تر هستند. جوجه هایی که از تخم مرغ های مادر جوان هچ می شوند غلظت پائین تری از فسفر در کیسه زرده دارند که کلا" بعلت کمبود فسفولیپیدهای آن است. مرگ و میر اولیه در جوجه هایی که از تخم مرغ های کوچک هچ می شوند بیشتر از جوجه هایی است که از تخم مرغ های بزرگ متولد می شوند.
پروپیونیک اسید یک پیش ساز گلوکز در حیوانات است. این ترکیب گلوکزساز در جوجه ها بسرعت و کاملا" در دستگاه گوارش جذب می شود. این ترکیب فعالیت میکرب کشی نیز دارد.
در مطالعه ای از زمان ورود جوجه به سالن تا 7 روزگی به میزان 3% پروپیونات آمونیوم به غذا اضافه شد. و جوجه های حاصل از تخم مرغهای مادرهای جوان و مسن تر بصورت مخلوط انتخاب شدند. بازدهی و رشد کلی جوجه های حاصل از تخم مرغهای کوچک ضعیف تر از جوجه هایی بود که از تخم مرغ های بزرگ متولد شده بودند. اضافه نمودن پروپیونات آمونیوم به غذا موجب کاهش میزان اضافه وزن جوجه شد ولی تبدیل غذایی را بهبود بخشید. پروپیونات مرگ و میر کلی در جوجه های ضعیف تر که از مادرهای جوان بوجود آمده بودند را نیز کاهش داد.
جیره های حاوی کربوهیدرات بالا موجب کاهش رشد و وزن گرفتن جوجه می شوند . دستگاه گوارش نابالغ جوجه های در حال تولد برای هضم نشاسته خیلی بیشتر از هضم چربی سازگاری دارد. محتویات کیسه زرده دارای کربوهیدرات کم و چربی زیاد می باشد و از طریق غشاء کیسه زرده جذب بدن جوجه می شوند. سوخت کامل چربی به جریان ثابت گلوکز داشته و جوجه با استفاده از گلوکونئوژنز از پروتئین برای رسیدن به این هدف استفاده می کند.
در یک آزمایش انجام شده ، یک جیره حاوی کربوهیدرات بالا شامل آرد ذرت همراه با کلسیم و فسفر پیشنهادی NRC در سه روز اول ورود جوجه به سالن در اختیار آنها قرار گرفت و نتیجه آن با یک فرمول غذایی استارتر استاندارد NRC که نیاز جوجه به تمام نوترینت ها را تأمین کند مقایسه بعمل آمد. در این آزمایش بهبود احتمالی گلوکونئوژنز از پروپیونات مجددا" مطالعه شد و این بار مطالعه با استفاده از پروپیونات کلسیم انجام شد. تمامی جیره های مورد آزمایش تا سن سه روزگی استفاده شدند. نتایج نشان داد که جیره حاوی کربوهیدرات بالا موجب کاهش میزان وزن گرفتن جوجه گردید که تا سن کشتار این کاهش حفظ شد. این نتیجه مربوط به کمبود پروتئین اولیه و نارسایی رشد بافتهای بدن در ابتدای تولد می شود استفاده از پروپیونات منجر به کاهش مرگ و میر اولیه و نیز مرگ و میر کلی گله گردید و هراه با جیره استارتر استاندارد بهبود افزایش وزن جوجه را به همراه داشت.
یک جیره غذایی برای چند روز اول زندگی جوجه استفاده از فرمولهای پیشنهادی معمولی در سن 1 تا 21 روزگی ممکن است موجب ایجاد کمبود مرزی 13 کلسیم و فسفر در روزهای اول به بعد از تولد شود بخصوص وقتی جوجه از گله مادر جوان متولد شده باشد. استفاده از اجزاء غذایی که مطابق با قابلیت های هضمی و جذبی در روزهای اول زندگی باشد هنوز مورد توجه قرار نگرفته است . بعنوان مثال می توان از کنجاله سویا نام برد. این کنجاله در پرنده هایی که دستگاه گوارش بالغ دارند بخوبی مورد استفاده قرار می گیرد ولی بخاطر الیگوساکاریدهای غیر قابل هضم موجود در آن برای جوجه های جوان مضر بوده و می تواند در جوجه عوارض گوارشی ایجاد نماید و بر روی راندمان غذا و رشد جوجه تأثیر منفی بگذارد. بعضی مواد غیر معمول با قابلیت هضم بالاتر پتانسیل قوی برای منظور شدن در جیره های اولیه را دارند. در آینده ای نزدیک متخصصین تغذیه با تنوع بیشتری از مواد دانه ای روبرو خواهند بود که با اصلاحات ژنتیکی ایجاد شده در آنها با توان هضمی حیوان مواجهه بهتری دارند.
عمل آوری غذا بوسیله پلت کردن و اکسترود کردن نیز ابزار مهمی در آماده سازی غذا برای جوجه های جوان هستند. پلت کردن غذا در همه جای دنیا انجام می شود ولی مراحل ناقص در این عمل وجود دارد که موجب ژلاتینه شدن کامل نشاسته نمی شود. اکسترود کردن روشی گرانتر از پلت کردن است ولی افزایش وزن بیشتری در جوجه ایجاد می کند که بخاطر استفاده بهتر از مواد غذایی بعلت ژلاتینه شدن کامل نشاسته در این روش می باشد.
استفاده از بعضی مواد افزودنی مانند پروپیونات ها از طریق بهبود گلوکونئوژنز باعث کاهش مرگ و میر جوجه ها می شود گر چه اثرات آن بر روی افزایش وزن جوجه کاملا" مشخص نیست. غذایی که هنگام ورود جوجه به سالن در اختیارش قرار می گیرد برخلاف آنچه که پیش استارتر نامیده می شود بعنوان غذای 4-3 روز اول پیشنهاد می شود یعنی زمانی که بیشترین مقدار محتوای کیسه زرده به مصرف جوجه می رسد. این غذای مخصوص ممکن است گرانتر از غذای استارتر معمولی تمام شود ولی چون فقط 4-3 روز اول استفاده می شود تأثیر خیلی کمی در قیمت تمام شده کل غذا خواهد داشت.

پرواربندی

مقدمه :

در جامعه امروز نیاز به گوشت قرمز با توجه به نیاز انسان و شهر نشینی و همچنین رشد جمعیت جهان  یک مسئله انکار ناپذیر است  . با توجه به اینکه کشور ما از نظر تولید این محصول در سطح ضعیف می باشد ، می توان با استفاده از  علم و به کار بستن آن با عمل تولید را به سطح خودکفایی و صادرات رساند .

از آنجا که جمعی از دوستان و مشتاقان علم برای اینجانب پیام گذاردند که این پست را کامل کنم ، من را بر این داشت که در رابطه با روشهای پرواربندی در ایران مطالب کامل و مفیدی که با کمک دوست عزیزم آقای علیرضا احمدی مقدم جمع آوری نمودم در اختیار گذارده تا دوستان از آن استفاده نمایند .

جدول زیر نشان دهنده تولید محصولات دامی و سرانه مصرف در کشور در سالهای مختلف را نشان می دهد .

1378		1374		1366		1357		سال
65		60		52		36.3		جمعیت (میلیون نفر)
کل(هزار تن)	سرانه(kg)	کل(هزار تن)	سرانه(kg)	کل(هزار تن)	سرانه(kg)	کل(هزار تن)	سرانه(kg)	مصرف
750	11.5	712.6	11.9	712	13.7	532	14.6	گوشت قرمز
700	10.7	630	10.5	330	6.3	176	4.8	گوشت مرغ
580	8.9	512	8	250	4.8	180	4.9	تخم مرغ
4300	66	4500	75	3926	75.5	182	8.7	شیر

با توجه به جدول زیر :

حیوانی	کل	مناطق
21.2	70.3	کشورهای در حال توسعه
57.3	101.3	کشورهای توسعه یافته
24.6	70.8	متوسط جهان
19 –15.9	74.3	ایران

می توان دریافت که ایران با بحران میزان پروتئین حیوانی موجه است که این امر باعث ضعف توان و قوای جسمی و ذهنی می شود .

تعریف پروار بندی :

عبارت است از تغذیه متعادل دام برای تامین سرعت رشد کافی در مدت زمان مشخص برای رسیدن به وزن معین  که در اصطلاح همان تولید گوشت برای رفع نیازها می باشد .

اهمیت پرواربندی دارای دو جنبه می باشد :

1 – پروار بندی صنعتی

2 – پرواربندی سنتی

در پرواربندی صنعتی دامهای نر جوان مورد  پروار قرار می گیرند که با توجه به اینکه در سن و وزن مناسب کشتار می شوند باعث افزایش عملکرد می شود .

اما پروار بندی سنتی خود بر دو نوع می باشد :

الف)  کشتار بره ها و گوساله های کم سن و سال ، که این کار توصیه نمی شود .

ب  ) پروار دامهای حذفی + ماده های غیر جایگزین ، که این روش نیز به خاطر اینکه فقط ذخیره چربی می باشد و باعث اتلاف منابع بی جهت می شود توصیه نمی شود .

مزایای پرواربندی به شرح زیر می باشد :

1.        مزایای اقتصادی و اجتماعی نظیر ایجاد فرصت شغلی ، کسب درآمدو تامین گوشت برای مصارف خانگی .

2.       استفاده از حد اکثر ظرفیت تولید گوشت دام (افزایش تولید در واحد سطح ).

3.       افزایش مرغوبیت گوشت

4.       برگشت سریع سرمایه

5.       کمک به حفظ مراتع

دلایل انتخاب حیوانات نرجوان برای پرواربندی نسبت به حیوانات پیر و ماده موارد زیر می باشد :

1.        ضریب تبدیل غذایی پایین

2.       سرعت رشد بالا

3.       افزایش وزن به صورت ذخیره پروتئین (عضله و ماهیچه )

4.       بازار پسندی بالای گوشت

5.       ارزش ریالی بیشتر

شرایط موفقیت در پرواربندی رعایت مواردی که در زیر گفته شده است می باشد :

1.        امنیت

2.       جایگاه و فضای مورد نیاز برای دام

3.       خرید خوراک در زمان مناسب

4.       خرید دام در مناسبترین اوقات سال

5.       محل مناسب خرید دام

6.       طول مدت پرواربندی و تعداد دوره های پرواری در یکسال

7.       روش فروش دامهای پرواری

8.       انتخاب نژاد مناسب

انواع دامهایی که پروار می شو ند شامل :

·          گاو  که خود بر سه نوع ، نژادهای گوشتی ، نژادهای گوشتی شیری ( آمیخته ) و نژادهای شیری می باشد .

•          گوسفند

•          بز

•          خوک

•          شتر

•          گاو میش

انواع گوساله های پرواربندی شده در ایران شامل :

1- گوساله های بومی

2- گوساله های دورگ

3- گوساله های اصیل شیری

برای نحوه برآورد احتیاجات از جداول به صورت زیر عمل می کنیم :

گوساله های بومی :               نژاد های کوچک جثه شیری

گوساله های دورگ  :             نژاد های متوسط جثه شیری

گوساله های اصیل   :             نژاد های بزرگ جثه

روش دیگر به صورت زیر می باشد:

وزن دام                             افزایش وزن

Kg 400                             gr 600   :                   بومی

Kg 400                            gr 700    :                  دورگ

Kg 400                            gr 800    :                  اصیل

خصوصیات یک نژاد جهت پروار بندی در شکل زیر آورده شده است :

نژادهای مهم گاو گوشتی دنیا در جدول زیر آورده شده است : اضافه وزن روزانه بازدهی گوشت عادت پذیری وزن در 3 سالگی رنگ بدن منشأنژاد 1.5 - 158سریع عادت میکند800 - 1150 سفید شیری با موهای مجعدفرانسهشارولز 62 - 60کمتر از شارولزنر: 1000 ماده:600 خرمایی فرانسه لیموزین بسیار بالا500 - 550بدن قرمز – صورت سفیدانگلستانهرفورد سفید یکدست یا قرمزویا سرخ طلایی انگلستان شورت هورن شبیه لیموزین 450سیاه اسکاتلندآبردین آنگوس 1.570 - 65 نر:1250 ماده:750 اغلب سفید یکدست –ابلق سیاه وسفید و قرمز جنوب بلژیک وشمال فرانسه بلان بلوبلژ مقاومت بالا به کم آبی و بیماریها خاکستری و قرمز تیره شمال آمریکا وشبه قاره هندبراهما مشخصات کلی روشها ی مختلف تولید گوشت گاو : سن کشتار دام(ماه) مواد خوراکی عمده ن‍ژادهاروشهای پرواربندی 11 – 9 هنگام از شیر گیریعلوفه مرتع(غذای مادر)آمیخته های نژاد گوشتیتغذیه با شیر مادر 12 – 11مواد متراکمفریزین دامهای بزرگ جثه x فریزینتغذیه با مواد متراکم 16 – 14مواد متراکم و علوفه ذخیره شدهآمیخته های نژاد گوشتیتغذیه در مراکز پرواربندی 17 – 14سیلوی علوفه مرتع و سیلوی ذرتفریزین نژاد گوشتی x فریزینتغذیه با علوفه سیلوشده 24 – 16علوفه ذخیره شده و ضایعات کشاورزیآمیخته های نژادگوشتی فریزین x نزاد گوشتیتغذیه با فراورده های فرعی کشاورزی 18 – 15چرا در مرتع،علوفه ذخیره شده و مواد متراکم فریزین نژاد گوشتی x فریزینتغذیه با علوفه مرتع و مواد متراکم 24 – 20 نژاد شیری 24 – 16 نژاد گوشتیچرا در مرتع و علوفه ذخیره شدهفریزین نژاد گوشتی x فریزین آمیخته های گوشتی از شیر گرفته شده در مرتعتغذیه با علوفه مرتع اهداف عملکرد دامها در روشهای مختلف پرواربندی و تولید گوشت گاو : اهداف عملکرد دامها روشهای پرواربندی مواد متراکمعلوفه ذخیره شدهوزن در موقع کشتار(kg)افزایش وزن روزانه(kg) تن ماده خشک برای هر راس 0.21.3300 – 2500.9تغذیه با شیر مادر 1.80.24501.2تغذیه با مواد متراکم 0.50.74601تغذیه در مرکز پرواربندی 0.51.85001تغذیه با علوفه سیلو شده 0.21.24400.8تغذیه با فراورده های فرعی کشاورزی 0.71.14750.8تغذیه با علوفه مرتع و مواد متراکم 0.60.74950.7تغذیه با علوفه مرتع عوامل اصلی رشد شامل عوامل درونی و عوامل بیرونی می باشد که عوامل درونی شامل : خواص ارثی وخصوصیات اعضای داخلی بدن(غدد اندوکرین مثل هیپوفیز،تیروئید،تیموس،فوق کلیوی ، تخمدان و بیضه) می باشد .قابل ذکر است که عامل درونی به نوع و مقدار غذا بستگی ندارد . اما عوامل بیرونی متکی به غذا و روش نگهداری است . توجه نمایید که تکامل اسکلت و رشد استخوان کاملاً به تغذیه وابسته نیست . در فقر غذایی (کمتر از احتیاجات نگهداری) ، رشد استخوان تا 6 ماه متوقف نمی شود اما رشد عضلات متوقف می شود . عوامل تغییر رشد حیوان در مراحل مختلف زندگی حیوان طبق دیاگرام زیر می باشد . اثر تغذیه در رشد : تغذیه نا کافی یا تغذیه بیش از حد یعنی عدم تطابق با احتیاجات دام که در نتیجه هر دو اثر نا مطلوب دارند و از نظر اقتصادی قابل قبول نیستند . بنابر این حد مطلوب تغذیه در مراحل مختلف رشد به طور جداگانه بحث می شود که شامل : 1- اثر تغذیه در مراحل جنینی 2- اثر تغذیه دررشد قبل از مرحله شیرگیری 3- اثر تغذیه در رشد اعضا اثر تغذیه در دوران جنینی : 30 درصد از زندگی یک گوساله گوشتی که در سن 18ماهگی کشتار می شود مرحله جنینی استکه نشانه اهمیت دوره جنینی می باشد . بین مادر و جنین از نظر تامین احتیاجات غذایی نیز رقابت وجود دارد . در صورتیکه انرژی ، مواد ازته ، کلسیم، فسفر و آهن در جیره کمبود داشته باشد جنین بر مادر ارجحیت دارد و این مواد از ذخایر بدن مادر تامین می شود تا نیاز بدن جنین را تامین کند . اما در صورتی که جیره غذایی از نظر ویتامینA ، B و بعضی عناصر کمیاب کمبود داشته باشد مادر بر جنین ارجح بوده که در نتیجه این عمل گوساله به دنیا آمده بسیار لاغر و حساس است و گاهاً مرده به دنیا می آید و یا بلافاصله بعد از تولد می میرد . اثر تغذیه در رشد قبل از مرحله ازشیر گیری : هر اندازه که دام جوان تر باشد نوع تغذیه در رشد آن اثر بیشتری دارد و بالعکس با افزایش سن از اثر آن کاسته می شود . تغذیه عامل اصلی رشد است ولی بین میزان رشد و میزان احتیاجات به انرژی در دام رابطه مستقیم وجود ندارد. با توجه به دونکته مهم زیر : - برای تولید 1 گرم گوشت 4.1 کیلو کالری انرژی نیاز است و مصرف می شود . - برای تولید 1 گرم چربی 9.2 کیلو کالری انرژی نیاز است و مصرف می شود . که در نتیجه : صرفه در آن است که دامپروران همیشه دام جوان را پروار کنند و قبل از پایان مرحله رشد روانه کشتار گاه نماییم . اثر تغذیه در رشد اعضا : الف)حجم و مقدار بافت : تغذیه ناکافی باعثعقب افتادن رشد اعضا و بافت هایی که رشد شان کم است می شود . اعضای سریع الرشد (دست و پا و سر) به تغییرات و نوسانات تغذیه ای واکنش کمتری نشان می دهند.بنابر این تغذیه ناکافی روی رشد اعضای دام جوان اثر گذاشته و سبب می شود که دست و پایی بلند و برآمده پیدا کند در اینگونه موارد سر به طور طبیعی رشد کرده در رابطه با تنه بزرگتر به نظر می رسد و پهنای بدن کم می شود . رشد لگن و ستون فقرات ناقص می ماند و عضلات قلوه گاه و کپل که دارای رشد کند هستند ضعیف می شوند . ب) باروری : تغذیه بیش از حد باعث افزایش پیشرسی فعالیت جنسی در گاو گوشتی می شود ولی از طرف دیگر میزان آبستنی را کاهش می دهد. ج) اثرتغذیه درحد رشد : به نظر می رسد تفاوت رشد یک موضوع ارثی است به عبارت دیگر یک حیوان تفاوت رشد را تا اندازه معین با در نظر گرفتن شرایط مناسب و مساعد از راه توارث بدست می آورد و بدین ترتیب تحت هیچ گونه شرایطی بیش از ظرفیت رشد خود بزرگتر نخواهد شد. رشد دام شامل موارد زیر می باشد : افزایش وزن: افزایش وزن همراه افزایش سن و این یک تحول کمی است. نمو(توسعه ): یک سلسله تحولات تدریجی که برای رسیدن به مرحله بلوغ صورت می گیرد.( عضلات شکل و حجم می گیرند و ترکیبات شیمیایی آن به مرحله نهایی میرسد این دگرگونی تحولی کیفی است ) چربی + رگ + ماهیچه + استخوان = kg 1 افزایش وزن شکل گیری بافت های بدن به صورت زیر است : بافت عصبی در قبل از تولد شکل می گیرد ، بافت استخوانی در حالی که گوساله در منتهی رشد است ، ماهیچه ها در طول زمان پرورش شکل می گیرد و در نهایت بافت چربی در آخرین مرحله رشد شکل می گیرد . ترتیب تشکیل بافت چربی به این صورت است که ابتدا اطراف اعضای داخلی سپس بین ماهیچه ها بعد از آن بین بافت همبند و آخرین مرحله بافت عضلانی شکل می گیرد . نتایج عملی حاصل از بررسی منحنی نمو 1 – اثر فقر غذایی به نسبت سن و مرحله نمو دام متفاوت است . 2 – برای مراحل مختلف زندگی دام سن مطلوب کشتار وجود دارد. 3 – برای چاق کردن حیوان بالغ هزینه بیشتری باید متحمل شد. هرچه حیوان جوانتر باشد برای تولید گوشت و اضافه وزن ، کالری کمتری مصرف می شود بدین ترتیب چاق کردن دامهای بالغ از نظر اقتصادی تا حدودی به صرف مخارج بیشتری نیاز است . پیشرسی در گاوهای گوشتی بطور کلی دامی را پیشرس گویند که ضمن اینکه دارای سرعت افزایش وزن خوبی است قادر است پیش از زمان طبیعی به نمو عضلانی و شکل گیری هر یک از آنها برسد. مزیت و زیانهای پیشرسی : مزیت اقتصادی در این است که زودتر از سایر دامها به وزن مطلوب می رسند ، زودتر روانه کشتارگاه می گردد که در نهایت باعث سود بیشتر در زمان مشخص می گردد . معایب : باعث بی دقتی در زمان ارسال به کشتارگاه ، چاقی دام و افزایش بی رویه چربی ، تغذیه زمستانی نباید کاهش یابد ، به دلیل اینکه باعث تجمع چربی می شود ، چون بافت چربی زودتر به مرحله رشد کامل خواهد رسید ، لذا روش پرورش و تغذیه باید متناسب نژاد پیشرس باشد . اقدامات بهداشتی قبل و بعد از شروع پرواربندی : 1- ارتباط مناسب با دامپزشک محلی جهت حفظ بهداشت و سلامت گله 2- آشنایی به بیماری های خطر ساز در گله که عبارتند از : آناپلاموزیس ، شاربن علامتی ، اسهال ویروسی گاوان(BVD) اسهال گوساله ، کوکسیدیوز ،گندیدگی سم(فوت رات) ، عفونت نای(بینی قرمز) ، لپتوسپیروزیس(خون شاش) ، پارا آنفلوانزا ، ورم ملتحمه چشم (چشم صورتی) ، ویبریوز ، انگل های داخلی و خارجی 3- ضدعفونی کردن جایگاه 4- جمع آوری فضولات دامی 5- جلوگیری از تلفات دام که با استفاده از واکسیناسیون و مبارزه با انگل های خارجی و داخلی امکان پذیر است . 6- جلوگیری از عارضه لنگش 7- بریدن شاخ 8- اخته کردن 9- رکورد برداری در زیر گزارشهایی از چند واحد دامپروری در کشور آورده شده است که بد نیست تا اطلاعی از وضعیت آنها برای راهنمایی داشته باشیم . گزارش بازدید از بخش پرواربندی گاو کشت و صنعت مغان نوع پروار : گوساله نر گا وهای هلشتاین و بومی سن شروع پروار:85 – 80 تا 200 کیلوگرمی برای گوساله های 200 کیلو گرمی فقط واکسن تب برفکی (تزریق) ولی برای گوساله های با وزن کمتر داروهای انگلی و واکسن تب برفکی تزریق می گردد . خوراک مصرفی شامل : 1- TMR (مخلوط کنسانتره و علوفه ) : TDN 64% ، پروتئین 11 – 10 % 2- جیره تکمیلی : TDN 64% ، پروتئین 14% اجزای خوراک عبارتند از : علوفه که شامل کلش و سیلو و کنسانتره که حاوی جو ، سبوس ، تفاله ، ملاس ، اوره ، کنجاله تخم پنبه . افزایش وزن در نظر گرفته شده تا قطع شیر 450 تا 500 گرم و بعد از قطع شیر 600 گرم بوده است . در کل وزن از تولد تا وزن بارگیری 680 – 490 بوده است . رکورد برداری: در اول دوره یکسری دام شاهد انتخاب می شود و هر 15 روز یکبار وزن کشی می شود. این گاو ها در طول دوره ثابت هستند و به عنوان شناسنامه کلی گله می باشند. انتهای وزن پروار : 450 – 480 (ولی این میزان تا 550 کیلو گرم هم صرف می کند ) سن دام در زمان کشتار: 17 – 16 ماهگی می باشد . پروار دامهای بومی وزن خرید : 220 – 180 کیلو گرم وزن بار گیری : 350 کیلو گرم افزایش وزن روزانه : 700 – 600 گرم نحوه پروار : پس از خریداری قرنطینه شده و روز اول غذا داده نمی شود . روز دوم فقط کلش و از روز سوم کنسانتره داده می شود . در 15 روزگی واکسن تب برفکی زده می شود . مشکل دام های بومی وجود شاخ و آسیب به همدیگر می باشد . گزارش بازدید از پرواربندی(سنندج ) نوع نژاد : بومی و دورگ وزن خریداری : 200 – 150 کیلو گرم وزن فروش : 350 – 400 کیلو گرم نحوه فروش : عمده فروشی به قم و تک فروشی به قصاب خوراک مصرفی : یونجه ، کاه ، سبوس گندم ، کنسانتره آماده ، جو ، نمک (سنگ نمک ) . افزایش وزن روزانه : بومیg 700 – 600 هلشتاینg 900 – 800 تمام علوفه ها و مواد خوراکی در تابستان خریداری و ذخیره می شود. جمع آوری کود : در تابستان (فصول گرم ) یک روز در میان ، در زمستان ( فصول سرد هر روز) معرفی مواد افزودنی در پروار بندی : آنزیمیت مجموعه ای از انواع زئولیت های مفید با خلوص بیش از 92% است.زئولیت اصلی در آنزیمیت ، کلینوپتیولیت نام دارد. موارد مصرف آنزیمیت 350 – SC ویژه خوراک گوساله : - جلوگیری از اسهال گوساله های نوزاد (کاهش چشم گیر درصد تلفات ) - افزایش جذب مواد غذایی و در نتیجه رشد بهتر گوساله - کاهش چربی و افزایش میزان گوشت - بالا بردن مقاومت گوساله ها در مقابل پاره ای از بیماری های روده ای - افزایش غلظت ایمونوگلوبولین های A – M – G و ویتامین A در سرم خون - افزایش میزان پروتئین در لاشه گوساله های پرواری - جلوگیری از مسمومیت آمونیاکی و جذب آمونیاک در شکمبه - بهبود راندمان انرژی به دلیل خاصیت تبادل کاتیونی - جذب فلزات سنگین در دستگاه گوارش آنزیمیت(میکرونیزه ) و مزایای مصرف آن در گوساله های پرواری : - اشتهای بیشتر ، خوراک بیشتر - ازدیاد مقاومت گوساله در برابر بیماریها (بخصوص روده ای ) - کاهش وقوع اسهال در 2 هفته اول بهد از تولد - جلوگیری از مسمویت های قارچی بخصوص آفلاتوکسین ها - کاهش رطوبت بسترو در نتیجه سلامت دام - جذب فلزات سنگین و مسمومیت زا - توازن اوره مصرفی در جیره و تبدیل آن به پروتئین های قابل جذب توسط میکروارگانیسم های دستگاه گوارش زئولیت : زئولیت طبیعی کریستال قلیایی آلومینوسلیکات هیدراته شده (کریستال آبدار سیلیکات آلومینیوم) و از کاتیونهای قلیایی زمینی(رسوبی )می باشد و دارای ساختمان نا محدود سه بعدی است . معروف ترین زئولیت طبیعی کلینوپتیلولیت می باشد. اثرات سودمند زئولیت بر دام و طیور: - بهبود در افزایش وزن روزانه - کنترل اختلالات گوارشی - سلامتی استخوان در مرغ های گوشتی - بهبود بازده خوراک - بهبود کیفیت پوسته تخم مرغ - تسهیل در حداکثر جذب مواد مغذی و انرژی زا - جلوگیری از جذب سموم قارچی به ویژه آفلاتوکسین - کاهش سمیت فلزات سنگین و کاتیونهای یک ظرفیتی و دو ظرفیتی - کاهش جذب غناصر رادیو اکتیو در حیوانات و انسان دو نوع زئولیت متداول و دارای اهمیت در دامپروری شامل زئولیت فرم A و زئولیت طبیعی(کلینوپتیلولیت) می باشد . آزمایش استفاده از زئولیت در تغذیه گوساله های پرواری : مقدمه : از خواص مهم زئولیت ها قابلیت جذب آب و خاصیت تبادل یونی آنهاست.که موجب اتصال یونهای k+ ، Na+ ، Mg2+ ، Ca2+ ، NH4+ و آزاد شدن تدریجی آنها شده و در نتیجه عملکرد حیوان را افزایش می دهد. مواد و روشها : جهت بررسی اثرات زئولیت طبیعی 2 آزمایش که اولی در زمستان و دومی در تابستان انجام شد. آزمایش اول : طرح بلوک کاملا تصادفی استفاده شد که تعداد 24 راس گوساله نر هلشتاین (وزن اولیه 154 کیلو گرم) مورد مطالعه قرار گرفتند .سه جیره بکار برده شد ( صفر ، 30 ، 50 کیلو گرم در هر تن کنسانتره). هشت تکرار در سه سطح متفاوت زئولیت(برای هر 3 گروه از نظر انرژی و پروتئین یکسان بود). دمیانگین وزن هر گوساله 50 ± 156 گوساله ها در شروع آزمایش و سپس هر 21 روز یکبار بطور انفرادی وزن کشی شدند(پس از 16 ساعت محرومیت از غذا) . طول دوره آزمایش 168 روز بود و در پایان هر آزمایش 2 راس گوساله از هر جیره ذبح گردید . آزمایش دوم: شرایط مدیریتی و غذایی و حیوانات آزمایشی مانند آزمایش اول بود با این تفاوت که دوره پرواربندی 105 روز به طول انجامید و در صد لاشه ها و قطعات آنها نیز اندازه گیری نشد . جیره مصرفی مواد تشکیل دهنده جیره غذایی پایه (بر اساس %100ماده خشک ) درصدماده خوراکی 7.5 یونجه 7.5ذرت سیلو شده 7.43سبوس گندم 52جو 11.17کنجاله پنبه دانه 11.89ذرت 0.44DCP 0.74نمک 1.33آهک نسبت علوفه به کنسانتره : 15 به 85 درصد استفاده شده است . میانگین و انحراف معیار صفات مورد مطالعه جیره 3 ( 5 درصد زئولیت )جیره 2 ( 3 درصد زئولیت )جیره 1(صفر درصد زئولیت )صفت مورد مطالعه آزمایش اول 156±40156±45156 ± 50وزن اولیه (کیلو گرم ) 353±70384±45369±60وزن نهایی(کیلو گرم ) 1.18±0.16b1.37±0.09a1.27±0.19ab*افزایش وزن روزانه (کیلو گرم ) 5.86±0.985.02±0.355.45±0.85ضریب تبدیل غذایی آزمایش دوم 2.18±12.5212±11206±15وزن اولیه (کیلو گرم ) 358.7±14.5370.55±18351.95±22وزن نهایی(کیلو گرم ) 0.34±0.0311.51±0.0321.39±0.032افزایش وزن روزانه (کیلو گرم ) 1.34±0.0311.51±0.0325.42±0.072ضریب تبدیل غذایی میانگین دو آزمایش 1.26±0.091.44±0.061.33±0.11خوراک مصرفی روزانه(کیلو گرم ) 7.24±0.467.24±0.227.23±0.36مقدار خوراک مصرفی(کیلو گرم ) 5.70±0.0715.04±0.0735.42±0.45ضریب تبدیل غذا نتیجه آزمایش : میانگین و انحراف معیار صفات مربوط به لاشه جیره 3( 5 درصد)جیره 2(3 درصد)جیره 1(صفر درصد)صفت مورد مطالعه 53.63±1.4552.11±1.82525.49±2.33درصد لاشه گرم 1.75±0.061.75±0.141.7±0.03وزن دل(kg ) 5.85±0.0176.75±0.076.35±0.14وزن جگر(kg) 1.35±0.071.00±0.111.2±0.04وزن قلوه ها(kg) 11.8±4.312.40±2.215.55±3.5مقدار چربی قابل جدا کردن (kg) 139.5±1.43143.1±0.14141.5±1.51طول لاشه ( ‍cm) 70.36±5.242.91±9.168.33±11.6سطح مقطع راسته (cm2) اثر تعادل کاتیون – آنیون جیره بر توان پرواری ، خصوصیات لاشه و استخوان گوساله های نر هلشتاین متوسط لاشه گاو 121ایران 395ژاپن 311آمریکا در ایران به دلیل عدم استفاده بهینه از استعداد ژنتیکی، مدیریت تغذیه و شرایط آب و هوایی متوسط لاشه به مقدار قابل توجهی با دیگر کشورها متفاوت است . الکترولیت های مختلفی همچون یونهای Na+ ، k+ ، Ca2+ ، mg2+ ، ‍‍‍CL- ، سولفات(So42- ) ، فسفات(Hpo42-) می تواند بر روی تعادل اسید – باز بدن اثر بگذارد.ولی به دلیل اختلاف در جذب و متابولیسم و نحوه عمل یونهای تک ظرفیتی عموماً این یونها به عنوان یون های ثابت در توازن کاتیون – آنیون در نظر گرفته می شود. گزارشات برای DCAD در مورد بهترین میزان افزایش رشد و ضریب تبدیل غذایی : دن هارت و همکاران اذعان داشتند جیره حاوی 34.4+ میلی اکی والان در 100گرم ماده خشک جیره باشد ، اما محققی دیگر بیان داشت که جیره حاوی 30+ تا 37+ میلی اکی والان در 100 گزم ماده خشک جیره قابل استفاده می باشد . مواد و روش ها : 24 راس گوساله نر هلشتاین با وزن اولیه 56.28 ± 217.03 مدت آزمایش : 150 روز مدل آماری : طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار جیره (6 گروه وزنی ) در داخل هر گروه 4 گوساله با وزن مشابه قرار داشت و هر گوساله به یک جیره غذایی اختصاص داده شد. جیره ها : 4 جیره با سطوح 0 ، 15 ، 30 ، 45 (میلی اکی والان در 100 گرم DM ) به طور TMR و بطور انفرادی تغذیه شدند. نسبت علوفه به کنسانتره : 30 به 70 درصد درصد اجزای تشکیل دهنده جیره ها(بر اساس 100 درصدDM) جیره های غذایی* بر اساس توازن کاتیون و آنیون 4530150ماده خوراکی 16.0316.0316.0316.03یونجه 14141414کاه جو 43.5244.944.944.9جو 14141414ذرت 4.584.914.914.91کنجاله سویا 2111کنجاله پنبه 2.372.772.772.77سبوس گندم 1.730.560.270.03بیکربنات سدیم -0.130.791.47کلریدآمونیوم 0.540.540.540.54کربنات کلسیم 0.350.350.350.35کلرید سدیم 0.880.810.450.0اوره * بر اساس میلی اکی الان cl- - (k+ + Na+) در 100 گرم ماده خشک جیره نتیجه کلی : پرواربندی صحیح (اصولی و علمی) باعث افزایش و بهبود راندمان تولید که این خود دو جنبه را در پی دارد که اول باعث افزایش درآمد دوم بهبود سطح تغذیه ای جامعه می گردد. منابع : ● شماع،م،(1364).پرورش گاو گوشتی،انتشارات مرکز نشر دانشگاه ، شماره 213/ 636 ، تهران 206صفحه. ● خادم،ع،ا.و م . هاشمی،(1376).پرواربندی گاو و گوساله (تولید گوشت گاو). انتشارات فرهنگ جامع ، شماره 21/636 ، تهران 240 صفحه. ● خالداری ، م.،(1384). اصول پرورش گوسفند و بز، چاپ دوم ، انتشارات جهاد دانشگاهی ، شماره 308/ 636،تهران 510 صفحه. ● نیکخواه،ع.و م،ع.جعفری.و پ.جامعی،1377. اثر تعادل کاتیون – آنیون جیره بر توان پرواری ، خصوصات لاشه و استخوان گوساله های نر هلشتاین.مجله علوم کشاورزی ایران ، جلد 29 ، شماره (4):823 – 812 ● نیکخواه،ع.وغ،ع.نهضتی.و م ،ح .وکیلی 1378.استفاده از زئولیت در تغذیه گوساله های پرواری .مجله پژوهش و سازندگی ، شماره 43: 55 - 53 از دوستانی که مایل به دریافت فایل power point در رابطه با پروار هستند و همچنین اطلاعات بیشتر تقاضا می شود به لینک زیر مراجعه کنید

http://groups.google.com/group/ghasem17

 [e-mail]