ترویج استفاده بهینه ازسیلاژ برگ و طوقه چغندر قند درخوراک گوسفندان داشتی
محمد رئیسیان زاده1، حمید خدیوی2، علیرضا شکری3، حسن فضایلی4 ، محمد نوروزی 1 و مهران اباذری5
1- عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان. 2-کارشناس معاونت امور دام جهاد کشاورزی خراسان رضوی. 3- کارشناس مدیریت ترویج سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی. 4- عضو هیات علمی موسسه تحقیقات علوم دامی کشور. 5- کارشناس ارشد مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان.
چکیده
جهت ترویج استفاده بهینه از برگ و طوقه چغندر قند در تغذیه دام ، با همکاری معاونت امور دام و مدیریت ترویج و مشارکتهای مردمی در7 نقطه از خراسان رضوی که کشت چغندرقند رایج است ، این طرح به اجرا درآمد. در مرحله اول ، برگ و طوقه چغندر از محل جمع آوری و پس از خردکردن، در سیلوهای پلاستیکی و یا سیلوهای زمینی ریخته شده و پس ازفشردن و خارج نمودن هوا درب سیلوها به مدت 2 ماه جهت طی شدن فرآیندهای تخمیر بسته شد. همزمان باتهیه سیلوهای آموزشی، کارگاه های آموزشی با حضور مروجین و دامداران درهر یک از مناطق ذکر شده برگزار شده ومزایای استفاده از آن در کاهش هزینه های تامین خوراک، روش صحیح تهیه سیلاژ و استفاده بهینه از آن در خوراک گوسفندان داشتی، به اطلاع فراگیران رسید. بر اساس نتایج تحقیقات انجام شده در این مورد فرمول ترویجی توصیه شده برای تهیه مواد سیلویی، به ازای هر تن برگ و طوقه پلاسیده شده، 25کیلو ملاس +25 کیلوگرم آب+ 5/2کیلوگرم اوره+25/1 کیلوگرم آهک مرده بود . بعد از گذشت 2 ماه سیلوها باز شده و نمونه برداری برای اندازه گیریpH و برخی خصوصیات شیمیایی سیلوها نظیر CP, DM, OM, NDF, ADF, انجام شد.بعد از باز کردن سیلوها کیفیت و خصوصیات ظاهری مواد سیلویی با حضور دامداران مربوطه بررسی شده و مورد استقبال آنان قرار گرفت.
واژه‌های کلیدی: برگ و طوقه چغندر قند،سیلاژ، ترویج،گوسفندان داشتی.
مقدمه
براساس آمار منتشره میانگین برداشت چغندر قند درسه دوره کشت منتهی به سال1381 که رقمی بالغ بر 29 تن در هکتار می باشدوبا عنایت به اینکه سالانه نزدیک به000/176 هکتار از اراضی کشاورزی کشور اختصاص به کشت چغندرقند اختصاص دارد، میزان تولیداین محصول را می توان حدود 5104 هزار تن برآورد نمود که حدود 50 تا60 درصد آن را برگ وطوقه چغندرقند تشکیل می دهدو با توجه به میزان عملکرد چغندر قنددر سالهای فوق مقدار برگ و طوقه چغندرقندتولید شده درهرسال رقمی بالغ بر2800هزارتن می باشد(1).
در حال حاضر برگ و طوقه چغندر قند تولید شده در هر هکتار بر اساس میزان سربرگ چغندر موجود ، حدود 400 تا 800 هزارریال قیمت گذاری می شود. بر اساس میانگین تولید استانهای خراسان (29 تن در هکتار) ، ارزش هر کیلو برگ و طوقه چغندر تازه باحدود80 % رطوبت و احتساب هزینه های کارگری ، حمل و افزودنی های مورد نیاز ، حدود 100 ریال و قیمت خشک آن نیز500 ریال برآورد می گردد که حدود30% قیمت یونجه خشک و یا 50% قیمت ذرت علوفه ای ارزش دارد).با توجه به مبلغ یادشده وارزش غذایی برگ وطوقه چغندر درمقایسه باقیمت بالای سایر مواد خوراکی دام، می توان جایگاه ویژه ای برای این ماده خوراکی قائل شد.
مواد و روش ها
جهت ترویج استفاده بهینه از برگ و طوقه چغندر قند در تغذیه دام ، با همکاری معاونت امور دام و مدیریت ترویج و مشارکتهای مردمی در7 نقطه از خراسان رضوی که کشت چغندرقند رایج است ( تربت حیدریه، تربت جام،تایباد- باخرز، سبزوار ، قوچان، نیشابور و صالح آباد) ، این طرح به اجرا در آمد. در مرحله اول ، برگ و طوقه چغندر از محل جمع آوری و پس از خردکردن، در سیلوهای پلاستیکی و یا سیلوهای زمینی ریخته شده و پس ازفشردن و خارج نمودن هوا درب سیلوها به مدت 2 ماه جهت طی شدن فرایندهای تخمیر بسته شد. همزمان باتهیه سیلوهای آموزشی، کارگاه های آموزشی با حضور مروجین و دامداران درهر یک از مناطق ذکر شده برگزار شده و مزایا و روش صحیح تهیه سیلاژ و استفاده بهینه از آن در خوراک گوسفندان داشتی، به اطلاع فراگیران رسید. بر اساس نتایج تحقیقات انجام شده در این مورد فرمول ترویجی توصیه شده برای تهیه مواد سیلویی، به ازای هر تن برگ و طوقه پلاسیده شده، 25کیلو ملاس + 5/2کیلو اوره+25/1 کیلوگرم آهک مرده بود که ابتد ملاس توزین شده و به میزان هم وزنش با آب رقیق گردیده ، و اوره و آهک به میزان مذکور به شربت ملاس اضافه شده و پس از اینکه کاملا محلول یکنواخت حاصل شد ، بتدریج در لایه‌های مختلف سیلو ریخته شود). بعد از گذشت 2 ماه سیلوها باز شده و نمونه برداری برای اندازه گیریpH و برخی خصوصیات شیمیایی سیلوها نظیر CP, DM, OM, NDF, ADF, انجام شد. کیفیت و خصوصیات ظاهری مواد سیلویی با حضور دامداران مربوطه بررسی شده و مورد استقبال آنان قرار گرفت.
نتـایـج و بحث
تردی ، ترشیدگی و رنگ مواد سیلوئی،از عوامل مهم در تعیین کیفیت سیلاژ است .با افزایش اوره در سیلوهای آزمایشی نیز کاهش فساد در مواد سیلوئی مشاهده شد. نتایج سایر آزمایشات نیز نشان دادکه استفاده از اوره باعث افزایش پروتئین‌خام در سیلاژ و کاهش کپک‌زدگی درآن شد(2) . از طرفی‌آمونیاک حاصل از هیدرولیز اوره با اسیدلاکتیک تولید لاکتات آمونیم کرده که ماده اخیر باایجاد فشاراسمزی بعنوان یک نگهدارنده مواد سیلوئی عمل می‌کند (7).
ملاس بعنوان یک کربوهیدرات سهل الهضم که براحتی می‌تواند برای میکروارگانیسمهای موجود در سیلومورد استفاده قرار گرفته و انرژی مورد نیاز آنها را تأمین کند،باعث افزایش سرعت تخمیر و تولید اسید لاکتیک‌در سیلو شده که در نتیجه آن pH مواد سیلوئی زودتر کاهش می‌یابد (6 ). به نظر می‌رسد مدت مورد نیاز برای کامل شدن فرآیندهای تخمیر در سیلاژ برگ و طوقه چغندرقند چاپرنشده بدون استفاده از مواد افرودنی، حداقل 5/2-2 ماه باشد (3 و4) . همچنین، زمان 36 تا 48 ساعت برای پلاساندن علوفه جهت بهبود ماده‌خشک با درنظر گرفتن‌حداقل تغییرات در میزان کربوهیدرات و ترکیبات ازته مناسب به نظر می رسد(5).
نتایج سایرآزمایشات نشان داد که میزان ضرایب تجزیه‌پذیری سریع ماده خشک و پروتئین‌خام در سیلاژهای برگ و طوقه چغندرقند نسبتاً بالابوده، بنابراین در ساعات اولیه قسمت عمده محتوای انرژی و پروتئین قابل تجزیه آن‌در محیط شکمبه آزاد می‌گردد لذا به نظر می‌رسد حدود 80% آن در 16 ساعت پس از خوراک دادن تجزیه شده‌و تا 24 ساعت پس از خوراک دادن منحنی‌های تجزیه‌پذیری ماده خشک و پروتئین خام تقریباً به وضعیت‌ثابتی رسیده‌اند (2)
با توجه به اطلاعات موجود، برای استفاده بهینه این ماده سیلویی، بهتر است با مواد خشبی مثل کاه و کلش بصورت مخلوط استفاده شود.
برگ چغندرقند سیلو شده را می‌توان بعنوان بخشی از جیره گوسفندان پرواری و داشتی و گوساله های پرواری(حدود 25-20% خوراک مصرفی روزانه دام مورد نظر ) ، مورد استفاده قرار داد. ولی برای گاوهای اصیل شیری بدلیل وجود خاک در آن توصیه نمی‌شود( در صورت به حداقل رساندن عامل مذکور در این مورد نیز به میزان توصیه شده از آن می توان در جیره استفاده نمود).
میانگین درصد ماده خشک (DM)، ماده آلی( OM) ،پروتئین خام ((CP ، فیبر نامحلول در شوینده خنثی ( (NDF ، فیبر نامحلول در شوینده اسیدیADF)) و pH برگ و طوقه تازه و برگ و طوقه چغندر قند سیلو شده با فرمول ترویج
شده± انحراف معیار
|
نمونه آزمایشی |
DM |
|
CP |
NDF |
ADF |
pH |
|
برگ و طوقه چغندر تازه |
4/3 ± 25 |
9/4±8/75 |
09/1 ±9/14 |
2/4±3/35 |
3/4±3/18 |
- |
|
ماده سیلویی برگ و طوقه چغندر قند با فرمول ترویج شده (سیلوی پلاستیکی) |
3/1 ± 2/26 |
7/2±1/66 |
24/2±2/13 |
1/3±6/31 |
1/3±7/17 |
3/0 ± 7/4 |
منابع
1 - بی‌نام ،1379-1381.آمار چغندرقند تحویلی به کارخانجات قند کشور.انجمن صنفی کارخانجات قند کشور، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان ، بخش تحقیقات چغندر قند.
2 - رئیسیان زاده، محمد. 1379. بررسی خصوصیات شیمیایی سیلاژ برگ و طوقه چغندر قند و ارزش غذایی آن در گوسفند. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز.
3 - رئیسیان زاده، محمد، سیامک پارسائی و جعفر باشتینی. 1373. تأثیر روشهای مختلف سیلو نمودن برگ و طوقه چغندر قند در پروار بره های نر بلوچی. مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام خراسان.
4 - رئیسیان زاده، محمد، محسن دانش مسگران، داود علی ساقی و محمود علیپور. 1379. استفاده از کاه گندم و ملاس در سیلو نمودن برگ و طوقه چغندرقند جهت پروار بره‌های‌نر بلوچی. مرکزتحقیقات منابع‌طبیعی واموردام‌خراسان.
5 - Mc Donald ,P, A.R. Henderson and S.J.E. Heron . 1991. The biochemistry of silage. Second edition . Chalcombe publications
6 - Sibanda, S. 1997. The effect of level of inciusion of the legume Desmodium Uncinatumand the use of molasses or ground maize as additive on the chemical composition of grass and maize legume silage. Anim. Feed Sci. and Tcch. 68(3- ,295-305. 20 Ref.
7 - Van Soest, P.J. 1994. Nutritional ecology of the ruminant. Second edition.
The promotion of optimal utilization of sugar beet tops and crown
silage in ewes feedstuff.
Summary:
In order to promote the use of sugar beet tops and crown (SBTC) silage in animal feeding, this program was arranged with cooperation of Livestock affairs and promotion management of Jihad-e-Keshavarzi organization in seven areas of Khorasan Razavi. At the first stage SBTC was collected and after chopping was ensiled in ground or bag silos.silages were packed completely and were stored for two months. In all extension areas, education workshops were performed simultaneous with ensiling in the presence of promoters and ranchers. In workshops, the attendances become familiar with the benefits of SBTC silage to decrease in the cost of feed, proper method of preparing and optimal use of SBTC silage for feeding the fattening sheep. According to the respective studies, following composition for ensiling of every ton of wilted SBTC was recommended: 25 kg molasses + 25 kg water + 2.5 kg urea +1.25kg limeston. Silos were opened after 2 months in the presence of ranchers. Quality and observational characteristics of silages were evaluated and silages were acceptable to ranchers. Sampling was carried out as well in order to measure pH and some chemical characterstics of silages including: CP, DM,
Keywords: Sugar beet tops and crown, silage, promotion,.
مقدمه:
محاسن افزایش دفعات دوشش:
به حداکثررساندن تولید هر راس گاو واقتصادی کردن سرمایه گذاری در ماشین آلات و امکانات است.
عیب افزایش دفعات دوشش:
- افزایش هزینه های متفرقه( مثل کارگر)
نکته:در صورتی که افزایش تعداد دفعات دوشش در دوره های خاصی از دوره شیردهی باشد باعث حذف هزینه های فوق می شود و تولید شیر بیشتر نیز حفظ خواهد شد.
تحقیقات انجام گرفته(بارپله و همکاران(1995) در مورد تعداد دفعات دوشش در اوایل شیردهی نشان دادند که می توان تولید شیر بیشتری را با 6 بار دوشش در مقایسه با 3 بار دوشش مشاهده نمود.تداوم شیردهی در گاوها با 6 بار دوشش در مقایسه با 3 بار دوشش بالا بود. گاوهایی که برای 42 روز اول 6 بار در روز دوشیده شدند حتی بعد از کاهش تعداد دوشش از6باربه3 بار شیر بیشتری تولید کردند. ترکیب شیر با 6 بار دوشش کمی کمتر بود ولی این اختلاف معنی دار نبود.مصرف ماده خشک در گاوها با 6 بار دوشش در مقایسه با 3 بار دوشش بیشتر بود.گاوهایی که 6 بار دوشش شدند مدت بیشتری در تعادل منفی انرژی قرار داشتند و نمره وضعیت بدنی آنها کمتر از 2.5 بود.گاوهایی که فقط در 6 هفته اول 6 بار در روز دوشیده شدند , تولید شیرو راندمان تبدیل غذایی بیشتری داشتند.
جدول 1 – شیر روزانه ترکیب شیر و تولید شیر در یک دوره برای گاوهایی که 3یا6 بار در هفته اول شیردهی دوشیده شدند و باقیمانده 305 روز شیردهی را 3 بار در روز دوشیده شدند.
|
6 بار دوشش |
3 بار دوشش |
|
|
42.6 a |
35 |
تولید شیر (6هفته اول) |
|
3.16 |
3.28 |
درصد چربی (6هفته اول) |
|
3.07 |
3.13 |
درصد پروتئین (6 هفته اول) |
|
42.5 a |
37.4 |
تولید شیر(از هفته 18-7) |
|
2.81 |
2.8 |
درصد چربی (از هفته 18-7) |
|
2.79 |
2.76 |
درصد پروتئین(از هفته 18-7) |
|
10477a |
8996 |
شیر 305 روز |
a: به طور معنی داری بیش از 3 بار دوشش بود. (p< 0.05)
تحقیقات انجام گرفته در مورد تعداد دفعات دوشش در اوایل شیردهی
یک آزمایش جدید در مریلندنشان داد که ٬برای 42 روز اول شیردهی , گاوها به فاصله 8 ساعت 3بار دوشیده شدندو یا به فاصله 5-4 ساعت , 6 بار در روز دوشیده شدند. بعد از 42 روز گاوها به مدت 18 روز , 3بار دوشیده شدند. گاوهایی که برای 42 روز اول 6 بار در روز دوشیده شدند حتی بعد از کاهش تعداد دوشش از6باربه3 بار شیر بیشتری تولید کردند. گاوهای چند شکم زاییده با6 بار دوشش در مقایسه با3بار دوشش شیر بیشتری تولید کردند. درصد چربی و پروتئین با6 بار دوشش بیشترشد. هیچ اثر منفی بر تولید مثل (میران آبستنی در اولین تخمک گذاری ) بین گروهها مشاهده نشد.
جدول 2- تولید و ترکیبات شیر و میزان آبستنی گاوها یی که 6یا 3 بار در روز در 42 روز اول شیردهی دوشیده شدند
|
میزان آبستنی(%) |
درصد پروتئین |
درصد چربی |
تولید شیر |
تیمار |
|
23.3 |
2.98 |
3.87 |
38.2 |
3بار دوشش |
|
31 |
2.87c |
3.92 |
41.1 a |
6بار دوشش |
a: بطور معنی داری بیش از 3بار دوشش بود.(p<0.01)
c: بطور معنی داری کمتراز 3بار دوشش بود. (p<0.05)
فیزیولوژی مرتبط با افزایش تولید شیر به سبب افزایش دفعات دوشش
دونوع تفسیر فیزیولوژیک برای تاثیر دفعات دوشش بر روی تولید بیان شده است :
نظریه فشار داخل پستان
اثر بر ترشح پرولاکتین
نظریه فشار داخل پستان
اثرات فیزیکی تجمع شیر در حبابچه ها باعث افزایش فشار روی سلولهای ترشح کننده شیر که باعث کاهش متابولیسم سلولی٬ و ساخت اجزاء شیرمی شود .تولید شیر درست بعد از شیردوشی در بالاترین سطخ خود قرار دارد وبه مرور زمان کم میشود و36 ساعت پس از آن ترشح کاملا متوقف می شود.یک عامل بازدارنده شبه هورمونی با تجمع شیر درغده پستان بین دو دوشش ترشح میشود وجلو ترشح اجزاء شیر را می گیرد .افزایش دفعات دوشش باعث کاهش فشار داخل پستان و بازدارنده شبه هورمونی می شود وتولید شیر را زیاد می کند.
اثر بر پرولاکتین
دوشش باعث افزایش پرولاکتین و افزایش تعداد سلولهای ترشحی در پستان که منجر به تولیدشیر بیشتر می شود .
توصیه های مدیریتی
گاوهای تازه زا را می توان در هر وعده شیردوشی اول و سپس اک بار دیگر در آخر شیردوشی دوشید ,تا بتوان 4ویا 6 بارآنها را دوشید.
سوال : برای چه مدت گاو باید 4یا 6 بار دوشیده شود؟
شواهد نشان میدهد که افزایش تعداد برای 21 روز اول شیردهی می تواند کافی باشد.
منابع:
جی.اچ-اشمیت .ال.دی-ون ولک ام.اف-هاتجن . مدیریت پیشرفته پرورش گاوهای شیری.1371.(ترجمه دکتر غلامرضا قربانی)
تاثیر محدودیت غذایی در سنین اولیه و برنامه نوری ( متناوب شبانه) بر عملکرد
جوجه های گوشتی
امیر عطا مقدمیان 1، فرید شریعتمداری2، حمید ملک محمدی3
1 و 3 - دانشجوی دانشگاه تربیت مدرس ، 2 – دانشیار دانشگاه تربیت مدرس
چکیده
این آزمایش به منظور بررسی تأثیر محدودیت غذایی در اوایل دوران پرورش و برنامه نوری بر عملکرد جوجه های گوشتی به اجزا درآمد. برای انجام این پژوهش از آزمایش فاکتوریل با دو عامل، رژیم غذایی با سه سطح و برنامه نوری در دوسطح استفاده شد. آزمایش در دو سالن مجزا اما کاملا یکسان صورت گرفت، در هر دو سالن 3 سطح رژیم غذایی شامل، تغذیه آزاد (شاهد)، 90% تغذیه آزاد و 80% تغذیه آزاد، هر کدام در 4 تکرار 20 قطعه جوجه نر آمیخته هوبارد از سن 3 تا 12 روزگی، اعمال شد. اعمال برنامه نوری متناوب در سالن مربوطه، بلافاصله بعد از اتمام دوره محدودیت (12 روزگی) شروع شده و تا آخر دوره پرورش(42 روزگی) ادامه یافت. در یکی از سالنها برنامه نوری مستمر (23 ساعت روشنایی و 1 ساعت تاریکی) و در دیگری برنامه نوری متناوب بصورت 3 ساعت تاریکی و 1 ساعت روشنایی، از 8 شب تا 8 صبح (بقیه ساعات نور مداوم) اجرا شد. نتایج حاصله نشان داد که مقادیر خوراک مصرفی و ضریب تبدیل غذایی در دوره رشد (12 تا 42 روزگی) در پرندگانی که تحت برنامه نوری متناوب بودند، کمتر از پرندگانی بود که تحت برنامه نوری مستمر قرار گرفته بودند (01/0< P). همچنین اثر اعمال برنامه نوری بر وزن بدن در انتهای دوره و افزایش وزن از لحاظ آماری معنی دار نبود. سرعت نسبی رشد و شاخص تولید در گروه هایی که دارای نوردهی متناوب بودند، در مقایسه با گروه های دارای نوردهی مستمر بالاتر بود (01/0< P). مقایسه عملکرد گروه های محدودیت با گروه شاهد (تغذیه آزاد) نشان داد که مقدار خوراک مصرفی و ضریب تبدیل غذایی و افزایش وزن در تمام دوره رشد در گروه های 90% و 80% تغذیه آزاد پایین تر از گروه شاهد بود (01/0< P). محدودیت غذایی و برنامه نوری متناوب شبانه، اثر
معنی داری بر ترکیب شیمیایی لاشه (پروتئین، چربی، خاکستر و ماده خشک)، درصد قطعات لاشه درصد چربی حفره بطنی نداشت.
مقدمه
محدودیت خوراک در ابتدای دوران پرورشی با تکیه بر پدیده رشد جبرانی بعنوان حربه ای جهت بهبود عملکرد و کیفیت لاشه محققان زیادی را به تحقیق واداشته است. بررسی نتایج برخی مطالعات انجام شده نشان می دهد که محدویت غذایی در ابتدای دوره پرورشی سبب بهبود عملکرد بعدی طیور می گردد، لیکن نظر همه محققین اینچنین نمی باشد (زوبیر و لسون، 1996) . عوامل متعددی در دوران اعمال محدودیت (چون طول دوره، نوع، شدت و زمان شروع محدودیت) و دوران رشد جبرانی (چون تغییر محتویات جیره و مدیرت گله) بر پاسخ طیور به امال چنین برنامه‌هایی تاثیر می گدارد. .پالو وهمکاران (11) گزارش دادند که افزایش سرعت رشد در دوران رشد جبرانی می‌تواند موجب تشدید برخی از عارضه‌ها شود. از طرفی دیگر اعمال برنامه نوری متناوب بعلت قطع مصرف خوراک توسط پرنده در دوره تاریکی باعث هماهنگی میزان رشد اندام‌های داخلی بدن با سرعت رشد ماهیچه‌ای میشود (بایس و همکاران 1996). اعمال این دو برنامه در یک طرح و مقایسه آنها برای بررسی بهبود عملکرد طیور گوشتی بسیار اندک بوده. و موضوع تحقیق فعلی میباشد.
مواد و روشها
این تحقیق با استفاده از 480 قطعه جوجه خروس گوشتی آمیخته هوبارد با میانگین وزنی 45 گرم و در دو سالن مجزا انجام گرفت. در هر سالن 12 واحد آزمایشی و در هر واحد آزمایشی 20 قطعه جوجه وجود داشت. در هر دو سالن نیز 3 رژیم غذایی شامل، تغذیه آزاد (شاهد)، 90% تغذیه آزاد و 80% تغذیه آزاد از سن 3 تا 12 روزگی، بر جوجه‌ها اعمال شد.در این آزمایش از جیره‌های متداول استفاده شد. اعمال برنامه نوری متناوب در سالن مربوطه، بلافاصله بعد از اتمام دوره محدودیت (12 روزگی) شروع شده و تا آخر دوره پرورشی(42 روزگی) ادامه یافت. در یکی از سالن ها در طول دوره پرورش از برنامه نوری مداوم به صورت 23 ساعت روشنایی و یک ساعت تاریکی استفاده گردید. در سالن دیگر، تا پایان روز 12 که همزمان با اتمام برنامه محدودیت غذایی بود، برنامه نوری مستمر (Continous lighting) و از روز سیردهم برنامه نوری متناوب (Intermitent lighting) شبانه بصورت یک ساعت روشنایی و 3 ساعت تاریکی از ساعت 20 شب تا 8 صبح تا پایان روز پرورش اجرا شد.. برای تعیین کیفیت لاشه ( ران و سینه) و ترکیبات لاشه (چربی، پروتئین، خاکسترو ماده خشک) در آخر دوره پرورشی از تمامی واحد های آزمایشی 2 قطعه جوجه گوشتی مورد ارزیابی قرار گرفت.
در این آزمایش در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی بروش فاکتوریال با 6 تیمار و هر تیمار در 4 تکرار بود استفاده شده است. مدل آماری این آزمایش به صورت زیر است Yijk = μ +Li + Dj +(LD)ij + eijk Yijk : مشاهدات μ : میانگین جامعه Li: اثر فاکتور نور ( i =1, 2 ) : Djفاکتور محدودیت غذایی ( j = 1,2, 3): (LD)ij اثر متقابل فاکتورهای نور و محدودیت غذایی eijk : اثر خطای آزمایشی.
نتایج و بحث
خوراک مصرفی جوجه های گوشتی در دوران بعد از محدودیت (12 تا 42 روزگی) در هر دو سطح 80٪ و 90٪ دارای محدودیت غذایی به طور معنی‌داری (05/0 p<) از گروه شاهد کمتر بود (جدول 1) . پلانویک و هارویتز (1990) اظهار داشتند که علت این کاهش در خوراک مصرفی را می‌توان به پایین بودن وزن متابولیکی در جوجه هایی که محدودیت غذایی داشتند ارتباط داد. از طرفی زوبیر و لسون (1994) اظهار داشتند که خوراک مصرفی خصوصا در دوران اولیه بعد از محدودیت افزایش می یابد و این روند ممکن است حتی تا آخر دوره ادامه داشته باشد. مطابق جدول 2 مقدار خوراک در دوره رشد در گروه نوردهی متناوب (IL) بطور معنی‌داری (05/0 p<) پایین‌تر از گروه‌های تحت برنامه نوری مستمر (CL) بودند. یکی از این دلایل کاهش مقدار مصرف خوراک در پرندگانی که در معرض برنامه نوری متناوب قرار گرفته بودند، کاهش در زمان مصرف خوراک در گروه های IL نسبت به گروه CL می باشد. (بنی و هابی، 1998)
ضریب تبدیل غذایی : ضرایب تبدیل غذایی در گروه های دارای محدودیت غذایی (80% و 90% تغذیه آزاد) پایین‌تر از گروه شاهد (تغذیه آزاد) بود یکی از اهداف اولیه و اقتصادی محدودیت غذائی و متعاقب آن رشد جبرانی بهبود ضریب تبدیل است. از آنجائیکه جوجه ها در پایان دوره محدودیت (ابتدای دوره جبرانی) دارای وزن کمتری می باشند، مقدار مواد مغذی مطلق مورد نیاز نگهداری آنها کمتر بوده، بنابراین جوجه ها بازده غذائی بهتری در دوران پس از محدودیت خواهند داشت ضرایب تبدیل کل دوره و دوره رشد گروه IL بطور معنی‌داری پائین‌تر از گروه CL بود (01/0 p<).
میانگین افزایش وزن : مطابق جدول 2 میانگین افزایش وزن بدن در گروه محدودیت غذایی 80% در دوره رشد (12 تا 42 روزگی) بطور معنی‌داری (01/0 p<) پائین‌تر از گروه محدودیت 90% تغذیه آزاد و گروه شاهد بود. اثر اعمال برنامه نوری متناوب بر میانگین افزایش وزن دوره رشد از لحاظ آماری معنی‌دار (05/0 p>) نمی‌باشد. این نتایج نشان می دهند که برنامه نوری متناوب بر رشد جبرانی حاصله از اعمال محدودیت غذایی، اثر منفی نداشته است بلکه با اثر همکوشی خود باعث بالا بردن این صفت در این تیمارها شده است (بایس و همکاران، 1978).
شاخص تولید (12 تا 42 روزگی) : بر اساس نتایج جدول 1 ثر اعمال محدودیت غذایی بر مقدارشاخص تولید از لحاظ آماری معنی دار (01/0 p<) شده است. نوع برنامه نوری بر شاخص تولید تاثیر گذار بوده است، شاخص تولید در برنامه نوری متناوب بیشتر از نوری مداوم می باشد (01/0 p<)
خصوصیات لاشه : اثر اعمال برنامه محدودیت غذایی بر درصد چربی حفره بطنی، درصد قطعات لاشه (ران و سینه) و ترکیبات لاشه ( چربی، پروتئین، خاکستر و ماده خشک ) معنی دار نبود (جدول 2). بنا بر نظر زبیر و لسون (1994) اکثر محققین بر این عقیده‌اند که محدودیت غذائی موجب بهبود کیفیت لاشه (چربی کمتر و پروتئین بیشتر) می گردد. اگرچه یو وهمکاران (1992) به ماتنند نتایج این آزمایش تغییری در درصد ترکیبات بدن ( چربی، پروتئین و خاکستر ) بر اثر اعمال برنامه محدودیت غذایی مشاهده نکردند.. برنامه نوری تاثیر معنی دار و یا حتی مشخصی بر کیفیت لاشه چه به لحاظ شیمیایی (چربی و پروتئین) و یا ساختاری (ران و سینه) نداشت. بنا به نظر پیر و همکاران (1995) بافت های هدف در برنامه نوری متناوب، دستگاه گوارش و آنزیم های مربوطه و سیستم هورمونی پرنده می باشد و تغییر در این اندام ها، باعث تغییر در اندام های حرکتی پرنده، چه از لحاظ کیفی و چه از لحاظ کمّی نخواهد شد.
منابع
1. Beane, W. L., Cherry, J. A and Weaver, Jr. W. D. 1978. Intermittent light and restricted feeding of broiler chickens. Poultry Science. 77: 567-571.
2. Bengi, H and Habi, H. 1998. Effects of food restriction during the finishing period on the performance of broiler chickens. British Poultry Science. 39 :423-425.
3. Buyse, J., Kuhn, E. R and Decuypere, E. 1996. The use of intermittent lighting for broiler production.1. Effects on male and female broiler performance, and on efficiency of dietary nitrogen retention. Poultry Science. 75:589-594.
4. Palo, P. E., J. L. Sell., F.J. Piguer., L. Vilaseca., and M.F. Soto-Salanova. 1995b. Effect of early nutrient restriction on broiler chickens.2.Performance and digestive enzyme activities. Poultry Science 74: 1470-1483
5. Pierre, E., Palo, P. E., Jerry, L., Sell, F., Piquer, J., Maria, F., Salanova, S and Vilaseca, L. 1995. Effect of early nutrient restriction on broiler chickens. 2. Performance and digestive enzyme activities. Poultry Science. 74: 1470-1483.
6. Plavnik, I and Hurwitz, S. 1990. Performance of broiler chickens and turkey poults subjected to feed restriction or to feeding a low- protein or low sodium diets at early age. Poultry Science. 69 :945-952.
7. Zubair, A.K. and S. Leeson. 1996. Compensatory growth in the broiler chicken: A review. World’s Poultry Science 52: 189-201
Effect of Early feed restriction in combination with intermittent lighting during the natural scotoperiod on performance of broiler chicken
The purpose of this research was to evaluate the effect of early life nutrient restriction and subsequent intermittent lighting schedule on performance in broiler. In a factorial experiment, the effect of three levels of feeding regimes and two levels of lighting schedule were investigated using 480 day-old male Hubbard chicks. The broiler chickens were randomly distributed over two rooms consisting of 4 replicates of 20 birds for each of three treatment groups. From 3 to 12 days of age treatment groups were either allowed ad-libitum access, 90% or 80% to feed. From 12 days of age until 42 days of age all birds were allowed ad-libitum access to feed. The lighting schedule for day 12 onwards in one room was a 23h light (L): 1h dark (D) lighting schedule (CL) and another room with an intermittent lighting schedule (IL, 1L:3D) from 8 AM until 8 PM . The results indicated that feed intake and feed conversion ratio of birds reared in the IL schedule were significantly lower than CL, at grower and total period of experiment (p<0.01). IL schedule had not any significant effect on mean body weight at the end of experimental period (p>0.05). Relative growth rate and production (in the IL were higher than CL schedule (p<0.01). Feed intake and feed conversion ratio of birds given 90 and 80% of ad libitum were significantly lower in comparison with control group (p<0.01). These results indicated that feed restriction and lighting program had not any significant effect on carcass composition (protein, fat, ash and dry matter), carcass fragment percent (except for drumstick), abdominal fat percent (p>0.05). Relative growth rate in birds were given feed restriction under IL schedule was higher than birds were given feed restriction under CL schedule.