احداث سالن مرغداری وتاسیسات آن

مقدمه

ساختمانهای مرغداری بایستی به طریقی ساخته شوند که در زمستان گرم ودر تابستان خنک باشد . رعایت اصول صحیح ساختمان وعایق بندی سقف ودیوارها ووجود دستگاههای تهویه مناسب از تراکم رطوبت جلوگیری می کند و مانع مرطوب شدن بستر شده به ترتیب از شیوع بیماریهای انگلی ازجمله کوکسیدوز جلوگیری به عمل  می آورد .

در رابطه با ساختمان مرغداری توجه به پنج فاکتور مهم است :

1 - دائمی یا موقتی بودن لانه

2 - اندازه ساختمان

الف:انفرادی

ب:ردیفی

پ:چند ردیفی

3 - ساختمان از نظر پرورش

4 - شکل از نظر پرورش

5 - مصالح ساختمانی

ساختمان مرغداری را نباید برای استفاده طولانی در نظر گرفت بلکه باید طوری ساخت که حداکثر پس از  10 تا 15 سال بتوان تغییراتی همراه با پیشرفتهای روزمره درامورساختمانی درآن به عمل آورد . در هلند عقیده بر این است لانه را برای مدتی حدود 10 سال ساخت تا پس از این مدت بدون این که خسارت زیادی

بر مرغداری وارد آید بتوان آن خراب کرد وبا مصا لح باقیمانده لانه جدیدی طبق اصول وقواعد روز بنا نمود

ساختمان مرغداری  از نظر پرورش شامل  :

1- ساختمان مرغ مادر (چه مرغ مادر گوشتی چه تخمی)

2- ساختمان انکو باسیون

3- ساختمان پرورشی جهت جوجهای گوشتی

ساختمانهای مرغداری از نظر طراحی شامل :

1- مرغداری گوشتی :

الف: سیستم باز

ب:سیستم بسته

2- مرغ مادر:

الف : سیستم باز       ب : سیستم بسته

سیستم بسته : الف: سیستم قفس        ب : سیستم بستر

3-ساختمان انکوباسیون

جدا از نوع پرورش ونوع ساختمان که تقسیم بندی شدبسته به نوع منطقه وشرایط آب وهوایی طراحی ساختما ن متفاوت است یعنی اینکه نوع مصالح مورد استفاده متفاوت است بسته به میزان سرمایه گزاری  نیز در انتخاب نوع مصالح دخیل است چنانچه در مناطق شمال کشور وبسیاری از کشورهااز چوب بیشتر استفاده می شود جدایی از تفکیک موارد بالا جهت تهیه ساختمان مرغداری از هر نوع که باشد طراحی آن در مناطق ایران به شرح زیر است :

شکل ساختما ن :

ساختمان را ممکن به اشکال ، ساده ودوسقفی ساخت . در نوع ساده که بیشتر در مرغداری های کوچک عمل می شود ازیک سقف مسطح ویا شیبدار استفاده می شود شیب از جلو به عقب است واینکار هم سبب گرفتن نور بیشتری می گردد وهم آب باران در جلوی ساختمان جمع نمی شود . در ساختمان دو سقفی ، تهویه بخوبی صورت گرفته سقف اصلی شیب دار است وفضای بین سقف اول ودوم بعنوان انبار می تواند مورد استفاده قرار گیرد .

مصا لح ساختمانی :

شامل چوب وآجروسیمان وبلوک وهمچنین ورقهای فلزی وآ لومنیوم و یا ایرانیت ، البته استفاده ازهرکدام از این مصالح دارای معایب ومزایایی است .

ساختمانهای اداری ومسکونی باید در مدخل فارم احداث شوند . اولین قدم در احداث واحد مرغداری محل مزرعه است و  باید به نحوی انتخاب شود که با سایر مراکز پرورش فاصله داشته باشد البته با توجه به اینکه بیماریهای مثل نیوکاسل و برونشیت از مسافتهای بسیاردور و از طریق مواد به راحتی منتقل می شودوبعضی ازعوامل بیماری زا مثل   MG از طریق تماس مستقیم و توسط انسان ویا مواد مختلف منتقل

می شود. درمناطقی مثل شمال کشور که رطوبت نسبی زیاد است وامکان استفاده از سیستم خنک کننده تبخیری موجود نیست سیستم آشیانه های باز توصیه می گردد .

عملیات ساختمانی :

 پی ساختمان در صورت دائمی بودن ساختمان باید به پی آن توجه زیادی نمود. تا بدین وسیله رطوبت لانه را به حداقل رساند. و ضد عفونی در آن به خوبی صورت گیرد. در کشورهای اروپایی و آمریکایی در لانه های دائمی برای پی از کانگریت یا سمنت استفاده می گردد .در ایران برای پی و پایه های ساختمان از شفته (مخلوط آهک،خاک، سنگ . آب) استفاده می کنند. عمق پی 15 تا 60 سانتیمتر، و عرض آن حداقل دو برابر عرض دیوار باید باشد. پی حداقل 40 سانتیمتر از سطح خاک بالاتر باشد تا رطوبت نتواند به آسانی در لانه نفوذ کند .کف باید طوری باشد که به هر طریق از نفوذ رطوبت زیرین  جلوگیری نماید کف بایستی قابل شستشو باشد وبتوان آن را ضد عفونی کرد . از زمین طبیعی به عنوان کف جایگاه نمی توان استفاده کرد .کف جایگاه باید حداقل 25 الی 30 سانتیمتر از کف زمین بلندتر باشد تا از خشک بودن لانه اطمینان حاصل کنیم . کف ها امروزه به دو صورت ساخته می شوند :

1- کف توری : کف توری در ایران زیاد معمول نیست . در اسرائیل و آمریکا و کشورهای اروپایی مورد استفاده قرار می گیرد . حدود یک متربلندتراز کف اصلی تور سیمی یا پرده های چوبی نصب می شود . از محاسن این روش مرغ ها برروی فضولات خود قرار نمی گیرند . از نظر بهداشتی بسیار مناسب اماگرانقیمت است.

2-کف معمولی : این کف ها رامی توان بدون استفاده از مصالح ساختمانی یا با استفاده از مصالح ساختمانی بنا نمود . بدون استفاده از مصالح ساختمانی فقط در لانه های موقتی به کار می رود.

در ساختن کف می توان از مصالحی چون کف سیمان، کف چوب، کف آجر استفاده نمود  .

رایجترین کف در ایران به شرح زیر است :

  20 سانتیمتر از سطح زمین را شن ریزی می کنند . و آن را باید خوب کو بید و طبقه ای ا ز بتون به ضخامت 8 تا 10 سانتیمتر کشید بعد عایق بندی یا قیروگونی کرددر آخر لا یه ای به ضخامت 4 تا5 سانتیمترسیمان بر روی قیر گونی کشید .

دیوار ساختمان:

بسته به نوع وشکل ساختمان دیوارها فرق می کند . معمولاً دیوار ساختمانهای انفرادی ساده وکوتاه وارتفاع در ساختمانهای چند ردیفی وآنهایی که دارای سقف دوگانه هستند بلندتر است ارتفاع در ضلع جنوبی بلندتر از شمالی است در داخل لانه نیز از یک سری دیوارهای کوتاه به منظور جدا سازی قسمتهای مختلف استفاده می کنند ، این دیوارها به طور معمول از تورهای سیمی ساخته می شود .

دو نوع از دیوارهای مناسب در مرغداری :

1-استفاده از بلوکهای سیمانی توخالی   24 سانتیمتر طرف داخل بلوکها را توسط ورقهای پرس شده واز کاه به ضخامت 5 سانتیمتر پوشانده توسط میخ به دیوار چسبانده از سطح زمین تاارتفاع یک متری سیمان کاری نموده وبقیه را گچ کاری می کنند طرف خارجی را برای جلوگیری از نفوذ باران سیمانکاری می کنند .

 2- استفاده از آجر معمولی وعایق کاری نمودن  همچنین استفاده از ورقهای آلومنیوم یا نئوپان رنگ شده استفاده کنند وطرف بیرون را سیمان کاری کنند .

سقف:

با توجه به امکان تبادل سریع حرارتی در سقف آشیانه های مرغداری باید سعی در عایق کاری این قسمت از ساختمان نمود  .

سقف دارای انواع زیر است :

سقف ساده ،  سقف شیبدار ، سقف شیبدار با زاویه مساوی ، سقف شیبدار با زاویه نا مساوی .

دروپنجره:

درها از نظر اندازه باید بزرگ نباشند . حداقل یک متر پهنا ودو متر بلندی داشته باشند . تعداد پنجره ها را باید حداقل گرفت ، در مناطق سردسیر باید از چوب استفاده کرد و درمناطق خیلی سرد بهتر است پنجره ها دوبل باشند . مساحت پنجره تابعی از سطح آشیانه است به متوسط20/1 تا 25/1 سطح آشیانه به پنجره اختصاص  می یابد  . پنجره هرچه به کف نزدیک تر باشد آفتاب بیشتری به کف خواهد تابید در مناطق سردسیر برای حداکثر استفاده از نور وگرما پنجره ها را  باید حتی المکان  به کف نزدیک کرد . البته پیشنهاد می شود که با توجه به هزینه ها و مسائلی چون ، تنظیم نور سالن ، جلوگیری از ورود آلودگی به داخل سالن و . . . از سیتم ویندولس (بدون پنجره ) استفاده شود .

ارتفاع سالن در مناطق سردسیر   4/2 متر و در مناطق گرمسیر 3 متر باید باشد .

اختلاف کاتیون –آنیون جیره واثر آن بر تب شیر

مقدمه:

 PHخون گاو 7.31تا7.35 است.شرایط خیلی اسیدی یا خیلی بازی ٬شکل پروتئین ها ی سلولی ٬ به ویژه آن دسته که در سطح سلول قرار دارند را تغییر می دهند

این شرایط بازی یا اسیدی ٬غشای سلول را تخریب کرده و جریانی از یون ها و مایعات خارج سلولی به درون سلول اتفاق می افتند و در نهایت از بین می روند.

تغییرات PHبا شدت کمتر می تواند فعالیت آنزیم های سلولی و ساختار گیرنده ها هورمونی را تحت تاثیر قرار داده که به نوبه خود تولد حیوان ویا مقاومت به بیماری را تحت تاثیر فرار می دهند. 

PHچیست وچه چیزی PHسلول و خون را تعیین می کند؟

PHیک محلول ٬عکس لگاریتم یون Hدرآن محلول است .خلاصه اینکه اگر تعداد آنیون ها  (شامل OH) در یک محلول بیش از تعداد کاتون ها (شامل H) گردد .

غلظت Hدر آن محلول بیشتر از مقدار موجود در آب خالص خواهد شد و محلول PHاسیدی )کمتر از 7 )خواهد داشت و وقتی که کاتیون ها از آنیون ها بیشتر شد محلول Hکمتر وPHقلیایی است (بیشتر از 7).    

کلرید آمونیوم ماده معدنی قوی برای افزودن آنیون ها به بدن است چرا که یون کلر به خوبی جذب می شود اما یون آمونیوم در شکمبه باقی می ماند.علاوه بر آن کلرید کلسیم نیز می تواند خون را اسیدی کند .

تب شیر:

گاوی که فقط 10 لیتر آغوز (2.3 کلسیم در هر کیلوگرم) تولد می کند در هر بار دوشش 23 گرم کلسیم از دست خواهد داد این مقدار حدودا 9 برابر بیش از کلسیمی است که در مخازن پلاسمایی گاو وجود دارد کلسیمی که از مخزن پلاسمایی خارج می شود بایستی از طریق افزایش جذب روده ای کلسیم و برداشت آن از استخوان ها جایگزین می گردد. طی دوره خشک که احتیاجات کلسیم حداقل است ساز و کار ها یاد شده برای جایگزینی کلسیم پلاسما نسبتا غیر فعال است .

در هنگام زایمان گاو بایستی هر روز 30 گرم کلسیم یا بیشتر را به درون مخزن کلسیمی خون وارد کند بنابر این تقریبا همه گاو ها در چند روز اول پس از زایش درجاتی از هیپوکلسیمی را تجربه می کنند ودر همان حال روده و استخوان به نیاز ها کلسیمی برای شیردهی سازگار می شوند.

در این گاوها جریان کلسیمی به سمت پستان باعث کاهش غلظت پلاسمایی و خارج سلولی شده که به آن تب شیر می گویند.

تنظیم درون ریز کلسیم پلاسما

هورمون پاراتیروئید (PTH) و 1-25 دی هیدروکسی کوله کلسیفرول در پاسخ به هیپوکلسیمی تولد شده و در جهت افزایش ورود کلسیم به مخزن خارج سلولی آن فعالیت می کنند

کاهش کلسیم پلاسما باعث ترشح PTH از غده پاراتیروئید میشود PTHظرف چند دقیقه با جذب کلسیم کلیوی را از تصفیه گلومرولی افزایش می یابد. اگر جریان کلسیم از مخزن خارج سلولی زیاد باشد ترشح مداوم PTHمی تواند برداشت کلسیم ذخیره شده را در استخوان تقویت کند.

کلسیم در استخوان ها به دو حالت وجود دارند:

1.       مقدار کمی کلسیم به صورت محلول در مایعاتی که سلول ها استخوانی را فرا گرفته اند ودر بین کنالی کولی استخوان وجود دارند.

با تحریک PTH این کلسیم موجود در مایعات استخوانی می تواند توسط سلول ها خطی استخوانی سریعا به مخزن خارج سلولی انتقال یابد.

2.       به طور محکم به ماتریکس آلی کلاژنی استخوان به صورت ذخایر فسفات هیدروژن کلسیم متصل است ترشح PTH باعث ترشح ذراتی توسط استئوبلاست ها می شودو در نهایت فعال سازی استئو کلاست ها جدید. PTH متابولیسم ویتامین D کلیه ها را در جهت تولید 1-25 دی هیدروکسی کوله کلسیفرول تقویت می کند.هورمون 1-25دی هیدروکسی کوله کلسیفرول به صورت سینرژیسم (همکوشی) با PTH فعالیت استئوکلاستیک استخوان را تقویت کرده و رها سازی کلسیم از استخوان را افزایش می دهد و بازجذب کلسیم را از لوله ها کلیوی تا حد کمی بالا می برد.

کنترل تب شیر از طرق جیره :

وقتی یک گاوقبل از زایمان جیره ای با کلسیم بالا مصرف می کند برداشت کلسیم از ذخایر استخوانی را محدود کرده و از کار می اندازد در نتیجه در هنگام زایمان گاو قادر نیست تا از ذخایر کلسیم و ساز و کار های جذب روده ای کلسیم استفاده کند ودر حالت هیپوکلسیمی شدید باقی می ماند.

جیره های کم کلسیم (کمتر از 20 گرم در روز ) که در چند هفته آخر آبستنی تغذیه می شوند و به دنبال آن جیره ها ی شیردهی پر کلسیم پس از زایش شدیدا وقوع تب شیر را کاهش می دهند.

جیره های پیش از زایمان با فسفر بالا (بیش از 80 گرم در روز )نیز وقوع تب شیر را افزایش میدهند .

جیره های حاوی کاتیون زیاد وقوع تب شیر را القا می کند

در صورتی که جیره ها ی حاوی آنیون زیاد می تواند از تب شیر پیشگیری کند .

گاو هایی که از جیره ها ی حاوی پتاسیم و سدیم زیاد در هنگام زایمان تغذیه شدند غلظت 1-25 دی هیدروکسی کوله کلسیفرول کمتری در پلاسمای خون نسبت به گاو هایی که از جیره ها ی حاوی کلراید و سولفات در زمان زایش استفاده می کردند داشتند

با افزودن آنیون ها به جیره وقوع تب شیر از 4 تا 26 درصد کاهش یافت.

افزودن آنیون ها به جیره توانایی پاسخ به PTH را به حیوان بازگردانده و از گسترش هیپوکلسیمی شدید جلوگیری می کند.

اثر پتاسیم و کلسیم جیره بر تب شیر وpH ادراردرگاو جرسی

جیره	DCAD (MEq/Kg)	تب شیر کل گاوها / گاوها	تب شیر جیره/ تیمارها	ادرارPH SEM± میانگین
کلسیم کم- پتاسیم کم	150-	0.9	0	5.8±0.22
کلسیم کم- پتاسیم متوسط	150+	4.11	9	8.0±0.08
کلسیم کم- پتاسیم زیاد	450+	7.9	15	8.1±0.11
کلسیم زیاد- پتاسیم کم	150-	2.10	2	0.11±5.7
کلسیم زیاد- پتاسیم متوسط	150+	6.9	9	7.9±0.11
کلسیم زیاد- پتاسیم زیاد	460+	3.12	4	8.2±0.06

افزودن و یا عدم افزودن نمک ها آنیونی معیار بسیار مهمتر ی برای تعیین وقوع تب شیر بودتا مصرف کلسیم .
مکمل های نمک ها ی آنیونی قادر به پیشگیری از تب شیر بودند حتی موقعی که مقدار کلسیم جیره گاو خش متوسط بود (حدود 100 گرم در روز ) گاو ها تغذیه شده با مکمل نمک ها آنیونی تب شیر کمتر (4 درصد در برابر 17 درصد ) و غلظت کلسیم خون بیشتری در روز زایمان نسبت به گاو ها ی دیگر داشتند.

تحقیق دیگری در آزمایشگاه نشان داده است که یک نوع دیگر از تب شیر ( حدودا 20 درصد از گاو ها تب شیری ) وجود دارد که در آن 1-25دی هیدروکسی کوله کلسیفرول یا وجود ندارد و یا با تاخیر ایجاد می شود. این ناهنجاری در گاو هایی دیده می شود که از برگشت تب شیر رنج می بردند. تمامی آنها از جیره ها ی پر کلسیم (125 گرم در روز ) و تعادل آنیون – کاتیون بالا قبل از زایمان تغذیه کرده بودند در این گاو ها که دچار برگشت تب شیر بودند غلظت 1-25دی هیدروکسی کوله کلسیفرول پلاسما با کاهش کلسیم خون حیوان افزایش نیافت.

تعادل آنیون – کاتیون جیره و عملکرد شیردهی :

افزودن آنیون ها به جیره قبل از زایمان تولید شیر را در شیردهی بعدی 500 تا 300 کیلو گرم افزایش داد .

بهبود معنی دار در نرخ آبستنی 150 روز پس از زایمان در گاو هایی که از جیره ها ی حاوی آنیون بالا تغذیه کردند دیده شده است .

تغذیه جیره ها ی آنیونیک وقوع جفت ماندگی را کاهش می دهند.

علاوه بر این موارد خیز پستان کمتری گزارش شده است.

کاربرد عملی تنظیم تعادل آنیون – کاتیون :

چنانچه کلسیم جیره کم باشد گاوهایی که قبل از زایمان با جیره ها ی بیش از حد آنیونیک تغذیه شدند ممکن است در معرض هیپوکلسیمی بیشتری باشند (مصرف 120 تا 150 گرم در روز توصیه می شود.

افزودن آنیون هابه جیره نه تنها برای پیشگیری از تب شیر٬ بلکه به خاطر پیشگیری از هیپوکلسیمی تحت بالینی که می تواند باعث مشکلاتی چون جفت ماندگی و جابجایی شیردان شود مد نظر قرار گرد.

سوالات کاربردی در مورد تغذیه جیره ها اسیدی:

1.       آیا جیره ها اسیدی مضر نیستند ؟

مقادیر زیادی از نمک های آنیونی یا اسید ها معدنی می تواند مضر باشد وقتی از نمک ها آنیونی استفاده شود ترکیبی از آنها بهترین است چون مسمومیت زایی کاتیون ها را کم می کند.

2.       آیا جیره ها اسیدی خوشخوراک است ؟

نمک ها آنیونی چندان خوشخوراک نبوده و بهتر است با جیره ها مخلوط دانه استفاده شود. بین      نمک ها ی آنیونی رایج سولفات منیزیم خوشخوراک ترین و کلرید کلسیم بد خوراک ترین است .

3.       چه ترکیبی از اجزای اسیدی کننده جیره بیشترین تاثیر را دارد ؟

مقایسه تک به تک نمک ها ی آنیونی در پیشگیری از تب شیر صورت نگرفته است چون این گونه آزمایشات به نمونه های بسیار بزرگی نیازمند است. کلراید ها و اسید کلریدریک اسیدسازی بسیار بهتری نسبت به سولفات ها و اسید سولفوریک دارند.

پس هنوز مبنای تئوری درستی از چنین اثرات متقابل وجود ندارد.

4.       یک جیره اسید ساز به چه مقدار قبل از زایمان باید تغذیه گردد؟

از 21روز تا 45 روز قبل از زایمان متغییر بوده و جهت نیل به حداکثر سود باید 10 روز از جیره اسیدی استفاده کرد.

5.       جیره ها اسیدی کننده چه موقع باید تغذیه شوند؟

هر گاه یک گله دارا سابقه تب شیر باشد باید مد نظر قرار گرد. در گله ها ی عاری از تب شیر می تواند تولد شیر را بهبود و از جفت ماندگی و جابجایی شیردان پیشگیری کند.

6.       چه گاو هایی باید جیره اسیدی را دریافت کنند؟

اگر گاو های خشک به جای تغذیه گروهی ٬ به صورت انفرادی تغذیه شوند تغذیه اسیدی فقط به آنهایی که در معرض بالاترین خطر تب شیر اند فایده بیشتری دارد. البته باید به صورت تدریجی مصرف گردد.

نقش ویتامین ها در تقویت و تحریک سیستم ایمنی

ویتامین A

ویتامین A  معروف به رتینول از نظر شیمیایی یک الکل منوهیدریک غیراشباع می باشد. محل اصلی جذب ویتامین A در مخاط ابتدای روده باریک می باشد. شکل فعال فیزیولوژیکی ویتامین A به وسیله پروتئین ناقل ویژه ای که اصطلاحا" (( پروتئین متصل شونده با رتینول )) نام دارد از کبد جابجا می گردد. بیش از 95 درصد ویتامین A  در کبد و مقدار کمی از آن در بافت های چربی ، ریه و کلیه ها ذخیره می شوند. همچنین رتینول درکبد کنژوگه شده و از طریق صفرا دفع می شود. از جمله فعالیت های متابولیسمی که ویتامین A  در آن نقش دارد می توان به بینایی ، تولید مثل ، حفظ غشاهای مخاطی ، نقش کوآنزیمی و هورمونی ، سنترموکوپلی ساکاریدها ، رشد استخوان ، سنتر کورتیکوستروئیدها ، تنظیم فشار مایع مغزی نخاعی ، فیزیولوژی غده تیروئید و نقش در متابولیسم مواد اشاره نمود. 

نقش ویتامین A  در سیستم ایمنی

-   نقش مثبت ویتامین A در تولید پادتن در جوجه ها (Herlyn , et al. , 1975) .

-  وابسته بودن پاسخ پادتن در جوجه ها به مقدار ویتامین A ، به طوریکه وجود ویتامین A  با دز بالا درجوجه ها سبب افزایش 2 تا 5 برابر سطح پادتن در سرم در مقایسه با گروههایی که فاقد ویتامین A بودند ، شده بود ( Lcutskay , et al , 1977 )  .

-  سطح بالای ویتامین A در جیره به میزان 60000 IU/kg   سبب افزایش سطح پادتن در سرم و فعالیت بیگانه خواری سلول های ایمنی در جوجه شده بود. این اثرات تابع حضور ویتامین E  در جیره است (Tengerdy,1977) .

 - مؤثر بودن ویتامین A  در نگهداری و رشد اندامهای لمفی ( تیموس و بورس) ؛ بطوریکه در جیره های حاوی سطوح پایین ویتامین A ، رشد این اندامها دچار آسیب و اختلال گشته بود (Davis , 1983) .

 - تأثیر مثبت ویتامین A  به میزان 350 mg/kg  در تکثیر لمفوسیت های   ( Sklan, 1989) T .

- ویتامین A  در تنظیم پاسخ ایمنی نقش دارد. همچنین محققین دریافتند که زیادی یا کمبود ویتامین A  سبب صدمه زدن به سیستم ایمنی می گردد ( Friendman , 1989) .

- تأثیر کمبود ویتامین A  در کاهش فعالیت لمفوسیت های T  سیتوتوکسیک ( این سلول ها نقش مهمی دربهبود بیماری های ویروسی ایفا می نمایند (Siytsma , 1990)  .

- کاهش مقاومت در مقابل عفونت کلی باسیلوز در اثر کمبود (0 mg/kg)  یا بالا بودن (1000 mg/kg)  ویتامین A  بعلت تأخیر در پاسخ ایمنی (Friedman , 1991) .

- ایجاد بالاترین پاسخ ایمنی در بوقلمون بوسیله ویتامین A  در مقادیر توصیه شده بوسیله NRC  یا بالاتر از آن (Sklan , 1995) .

- نقش مثبت ویتامین A  در افزایش پاسخ ایمنی در گله های تخمگذاری که در معرض استرس حرارتی قراردارند (Lin, 2002) .

- اثرات کمبود ویتامین A  درکاهش ایمنی موضعی روده در برابر عفونت کوکسیدیوز مؤثراست (Dalloul ,2002) .

ویتامین C

از نظر فرمول شیمیایی این ویتامین از ساده ترین انواع ویتامین ها است و شباهت ساختمانی نسبی با اسید اسکوربیک دارد. ویتامین C  به راحتی از دستگاه گوارش جذب می شود و بطور گسترده در تمام بدن پخش می گردد. راه دفع آن بطور عمده از طریق ادرار بوده ولی بسته به نوع موجود زنده ، راه دفع متفاوت است. در طیور به علت سنتز آن در بدن ، درحالت عادی افزودن این ویتامین به خوراک ضروری نیست . 

فعالیت فیزیولوژیک ویتامین C

این ویتامین در فعالیت دستگاه های ایمنی ، تولید مثل ، قلبی ، بافت همبند ، سیستم عصبی ، تنفس ، چشم و در شرایط استرس زا دارای نقش حساس می باشد.

نقش ویتامین C  در سیستم ایمنی

-عملکرد مؤثر و مناسب گلبول سفید خون ، فاگوستیوز و کشتن اجرام بیماریزا ( Bendish , 1992)

-داشتن خاصیت ضد ویروسی مستقیم (Jari Walla et al , 1996 )

-داشتن خاصیت باکتری کشی مستقیم ( Bendish , 1992)

-تقویت تولید پادتن ( Jari Walla , et al , 1996)

-تقویت تولید اینترفرون در سلول های آلوده به ویروس نیوکاسل ( Bendish , 1992).

-تقویت تولید کمپلمان ها و تنظیم عملکرد آنزیم لیپواکسیژناز که نتیجه آن تولید لوکوترین ها می باشد (Moser , et al , 1991)

-افزایش اتصال سلول های نوتروفیل به سلول های اندوتلیال (Bendish , 1992)

-تقویت کموتاکسی . (Bendish, 1992).

-نقش مثبت ویتامین C در افزایش تکثیر لمفوسیت ها در استرس گرمایی (Puthpongsiripon ,2001).

-نقش مثبت ویتامین C  در خاصیت باکتری کشی هتروفیل ها (Andreasen , 1999) .

-میزان اثرگذاری ویتامین C بر روی وضعیت ایمنی به مدیریت مرغداری ، طول مدت اضافه نمودن آن به جیره، سن جوجه و تعادل ویتامین C با منشاء داخلی و خارجی بستگی دارد (Van Nickerk , 1989) .

-استفاده از ویتامین C به عنوان تقویت کننده سیستم ایمنی در بیماریها و عوامل تضعیف کننده ایمنی (Pardue , 1984) .

-کاهش دوره بیماری استافیلوکوکوزیس در طیور ( Levy , et al , 1996) .

- ویتامین C  باعث افزایش خاصیت آنتی اکسیدانی ویتامین E می گردد (Jacob , 1995) .

-بهبود تقویت تولید پادتن علیه بروسلاآبورتوس و واکسن زنده و کشته نیوکاسل به وسیله ویتامین های C و E ( Pardue et al , 1984)   . 

ویتامین E :

ساختمان آلفا – توکوفرول یک ترکیب هتروسیکلیک می باشد که از یک هسته کرومان و یک زنجیره جانبی متصل به آن تشکیل شده است و هر واحد بین المللی آن برابر با یک میلی گرم دی ال – آلفا توکوفرول استات است. جذب ویتامین E  از طریق تشکیل میسل در مجرای روده صورت می گیرد. پایداری ویتامین E بسیار پایین است. برای افزایش ثبات ویتامین E ، دی ال – آلفاتوکوفرول استات در جیره های غذایی طیور تجاری اضافه می گردد.

وظایف ویتامین E  در بدن

از جمله وظایف این ویتامین در بدن می توان به نقش آن در کمک به بقا و رشد جنین ، ممانعت از اکسیداسیون مواد حساس به اکسیژن ، جلوگیری از اکسیداسیون چربی های درون سلولی و غشاء سلولی ، تنظیم عملکرد عضلات و حفظ تعادل گلیکوژن و متابولیسم کربوهیدرات ها و کراتین در بدن ، مقابله با مسمومیت فلزات سنگین و ... اشاره نمود. 

نقش ویتامین E  در سیستم ایمنی

-اسیدهای چرب می توانند به عنوان ملکول تعدیل کننده سیستم ایمنی در ارتباطات بین سلول ها ، سیال بودن غشاء و شکل گیری ملکول پیامبر ثانویه دخالت نمایند و ویتامین E  می تواند از این طریق تنظیم کننده سیستم ایمنی باشد.

-بهبود رشد اندامهای لمفاوی مانند بورس و تنظیم لمفوسیت های موجود در بورس و تیموس و افزایش سلول های T  4 CD نسبت به 8 CD  ( Marsh , et al , 1982)  .

-افزایش تولید اینترفرون مقاوم به اسید در اثر ایجاد عفونت ویروسی و باکتریایی در اثر تجویز ویتامین E  به مقادیر بالا ( Franchini et al , 1990) .

-ایجاد ایمنی محافظت کننده در اثر ویتامین E  در عفونت های اشریشیاکلی ( Tengerdy , 1975) ، نیوکاسل (Franchini , 1995)  ، گامبورو (Mcllory , 1996)  ، کوکسیدیوز ( Colnago , 1982)  و برونشیت عفونی ( Darbishire , 1987) .

-تجویز و تزریق 10 واحد بین المللی ویتامین E در روز هجدهم دوره جنینی سبب افزایش ایمنی سلولی در جوجه های گوشتی گردید ( Gore , et al , 1997) .

-اثر ویتامین E  بر روی متابولیسم اسید آراشیدونیک و هدایت آن به سمت سنتز پروستاگلاندین و لوکوترین ها (Blumberg , 1994 ) .

-نقش ویتامین E  در میزان بقای سلول ها در محیط تیموس ( Forrest et al , 1994) .

-اثر مثبت ویتامین E  بر روی تمایز لمفوسیت T در طحال ( Erf et al ,1998) .

-ویتامین E  با تقویت سیستم ایمنی ، اثرات سوء سموم قارچی را بر روی سیستم ایمنی کاهش می دهد (Prakash et al , 2000) .

-افزایش فعالیت بیگانه خواری سلول های دفاعی در اثر تجویز ویتامین E ( Gonzalez , et al , 1995)

-اثبات نقش ویتامین E  در افزایش فعالیت بیگانه خواری ماکروفاژ در مراحل اولیه رشد جوجه های گوشتی  ( Konjufca et al , 2004) .

-استفاده از ویتامین E  به عنوان ادجوان واکسن های کشته ( Barman, 2005) .

-اثبات توانایی ویتامین E  به عنوان تحریک کننده تولید ایمونوگلوبولین A  در مخاط روده و افزایش ایمنی روده ای ( Muir et al , 2002) .

-بهترین نتایج افزایش ایمنی ناشی از ویتامین E  در مقادیر 25 تا 50 واحد در کیلوگرم مشاهده شد و سطوح بالاتر اثرات کمتری بر روی افزایش ایمنی دارا بودند (Leshchinsky , et al , 2001) .

-ژنتیک نقش مهمی در پاسخ جوجه ها به افزایش ویتامین E  در افزایش ایمنی دارا می باشد ( Yang .2000)

لازم به ذکر است

 در برخی از تحقیقات عدم تأثیر مثبت ویتامین E  بر روی سیستم ایمنی گزارش شده است که باید مورد توجه قرار گیرد. ممکن است عوامل مختلفی از جمله ژنتیک ، استرس و میزان ویتامین E  در جیره پایه در متفاوت بودن گزارشها مؤثر باشند. همچنین میزان ویتامین E  مورد نیاز در NRC  فقط برای جلوگیری از بروز نشانه های کمبود ویتامین به علت اثرات تخریبی اکسیداسیون و کاهش باروری است و هرگز احتیاجات لازم برای تحریک و تقویت سیستم ایمنی را تأمین نخواهد ساخت ( Leshchinsky , et al , 1999) .

بولتن علمی تلاونگ شماره 33