اصول پرورش گوساله و تلیسه

از آنجا که هر ساله در یک گله گاو شیری نزدیک به 25%حذ ف خواهد شد لذا بایستی مدیرگله تدبیر مناسبی جهت جایگزینی آنها بیندیشد.
 دلایل حذف برخی گاوها در گله عبارتند از:
 - تولید کم (که به آن حذف اختیاری می گویند)
 - مشکلات تولید مثل
 - ورم پستا ن
 - صدمه دید ن
 - مرگ
 - فروش و ترکیب نا مناسب بدن
 - کتوز و علل ناشناخته دیگر

به دو طریق می توان گله خود را تکمیل کرد :
 1- پرورش گوساله های حاصل از گاوهای گله خود
 2- خرید گوساله یا تلیسه از دیگر مزارع
 البته خرید گوساله نسبت به خرید تلیسه ارجحیت دارد چرا که :
 - ارزان تر از خرید تلیسه است
 - امکان اشاعه بیماری کمتر است
 - میزان رشد را می توان مهار کرد (تا چاق نشود)
 - سن وفصل جفتگیری قابل کنترل است
                                              

تمام تلیسه های جایگزین باید با گاوهای نرهمان نژاد جفتگیری شوند
 گو ساله های تلیسه های جایگزین باید ازلحاظ ژنتیکی نسبت به گوساله های دیگربرتری داشته باشند .                 

دستگاه گوارش گوساله:

 حجم بیشتر معده گوساله تازه متولد شده را شیردان تشکیل می دهد که با افزایش سن میزان شکمبه افزایش می یابد.
 با توجه به اینکه دردستگاه گوارش گوساله جوان هنوز میکروارگانیسمی رشد نیافته لذاویتامینهای گروه Bوپروتئین مرغوب بایستی در اختیار آنها قرارگیرد.
تمام جیره های غذائی گوساله تازه متولد شده تا 10 روزگی باید از شیر باشد چرا که آنزیمهای گوارشی برای تجزیه پروتئینهای پیچیده و کربوهیدراتها تا7الی10 روزگی وجود ندارد .
محصولات نهائی تخمیر از جمله ایزوبوتیریک اسید و ایزووالریت اسید محرک اصلی رشد پرزهای شکمبه هستند . 

مدیریت زایمان :

در60 روز قبل از زایمان که به دوره خشک معروف است دو نوع جیره باید تنظیم کرد .که یکی از60روز به زایمان تا40روز به زایمان و دیگری از 20روز به زایش می باشد و جهت تعادل آنیون – کاتیون اجراء می گردد .
 گاو خشک باید یک هفته قبل از زایمان به اتاق زایش انتقال یابد.
ابعاد زایشگاه 16تا25متر مربع مساحت دارد .
به ازاء هر 25 راس یک جایگاه زایش در نظر گرفته می شود.

تقریبا 5%گوساله ها در حین تولد مرده متولد می گردند که با یاری دادن گاو توسط شخص مجرب می توان آنها را نجات داد .
بعد از تولد گوساله و پس از قطع ناف گوساله شروع به تنفس می کند .
بند ناف باید از 5سانتیمتری  بریده شود . برای ضد عفونی کردن بند ناف از الکل یا گیره پلاستیکی مخصوص استفاده می گردد .
گره زدن بند ناف نزدیک سطح بدن منجر به فتق ناف می گردد.
به منظور نابود کردن اجرام بیماریزا استفاده از تنتورید مناسب است .

آغوز
با توجه به اینکه آغوز حاوی پادتن (ایمنوگلبولینها)می باشد و از آنجا که هیچگونه پادتنی از خون مادراز طریق جفت به جنین وارد نگردیده لذا بلافاصله بعد از تولد بایستی آغوز را به مصرف گوساله رساند.
بین ترکیبات آغوز و شیر معمولی تفاوتهای زیادی وجود دارداما بیشترین تفاوت آنهامربوط به پروتئین است که نزدیک به 6 برابراز شیر بیشتر است .
البته میزان لاکتوز شیر معمولی از آغوز بیشتر است .
بعد از گذشت 24 ساعت از تولد،دستگاه گوارش گوساله قادر به جذب پادتنها نیست که به آن بسته شدن روده می گویند( Gut closure)
 گاوهای مسن (سه دوره شیردهی و بالاتر) نسبت به گاوهای جوان مقدار بیشتری از پادتنها را تولید می کند.

پرورش گوساله ها از تولد تا شیر گیری
تغذیه با خوراکهای مایع :
- شیر کامل غذائی با قابلیت هضم بالا برای گوساله ها می باشد .
- گوساله باید 8 تا 10 درصد وزن بدن خود شیر دریافت کند.
- در نژادهایی مثل جرزی گرنزی که درصد چربی شیر آنها بالاست می توان شیر را با نسبت 3.5به1 با آب گرم رقیق کرد .
- شیر حیوانی که به ورم پستان مبتلاست یا شیری که آنتی بیوتیک دارد را می توان به مصرف گوساله ها رساند.

استفاده از شیر جایگزین ،یک روش اقتصادی است زیرا هزینه آن نصف قیمت شیر کامل است
جایگزین شیر به صورت پودر تولید می شود و450گرم از آن را با 3.1 کیلو گرم آب رقیق می کنند.
جایگزین شیر حاوی 22%پروتئین است. مقدار چربی آن از3تا25%متغیر است .
افزودن املاح معدنی و ویتامینها به آن ضروری است.
خوراندن مقدار کمی آنتی بیوتیک به گوساله شیری سودمند است

پیش شروع کننده ها Prestarterغذاهای پلت شده خشکی هستند که مانند جایگزین شیر تهیه می شوند
پیش شروع کننده ها گوساله ها را طی 4 روز به خوردن غذای خشک عادت می دهند و موجب آغاز رشد خواهند شد.
زمانیکه مصرف پیش شروع کننده در گوساله به 230گرم در روز رسید ،آنوقت باید از شروع کننده لستفاده کرد.

شروع کننده گوساله Calf starter
گوساله از 4تا6روزگی به استفاده از شروع کننده باید ترغیب گردد.
مصرف شروع کننده باید به 1.8تا2.3 کیلوگرم در روز محدود گردد.
سیلوی ذرت و مرتع را قبل از 4تا6ماهگی نباید به مصرف گوساله رساند.

جایگاه

انواع مختلف جایگاه برای گوساله ها وجود دارد مانند جایگاه انفرادی به ابعاد 1.8*1.2متر
جایگاه مرتفع با کف مشبک Elevated stalls که متحرک است و ابعاد آن 1.22*0.51
می باشد.
جایگاه باید 30 سانتی متر از زمین بلندتر باشد .

مدیریت شاخ سوزی گوساله ها در 2 تا4 هفتگی انجام می گیرد.

می توان از هیدروکسید پتاس استفاده کرد

برای بریدن شاخ تلیسه ها ر اره می توان بهره جست اما منجر به استرس وصدمه می گردد.

بیماریهای گوساله

 درجه حرارت بحرانی درهفته اول زندگی گوساله می باشد.

تلفات گوساله ها در2تا3هفته اول زندگی زیاد است.

برای کاهش تلفات گوساله ها باید مادران آنها را خوب تغذیه کرد.

مصرف شیر نباید از 10% وزن بدن بالاتر رود .

اضافه کردن آنتی بیوتیک به شیر سودمند می باشد.

از جمله بیماریهای شایع در گوساله ها :

- عفونت خونی حاد گوساله Acute calf septicemia

- اسهال معمولی گوساله  Common calf scours

- ذات الریه Pneumonia  

پرورش گوساله از شیر گیری تا یکسالگی

مراقبت از گوساله ها از زمان شیر گیری تا یک سالگی یکی از کم زحمت ترین کارهای مدیریتی است.

مدت کوتاهی پس از شیرگیری ،گوساله ها را در گروههای 8تا10 راسی قرار می دهند.

لیس زدن سر پستانکها منجر به ورم پستان ورشد نامناسب پستان خواهد شد .

جیره گوساله ها تا4ماگی بید حداقل 16%پروتئین داشته باشد.

در مورد گوساله های 10ماهه و بالا تر می توان از علوفه مرغوب  بهره جست .

مکمل ویتامین و املاح معدنی خصوصا فسفر برای گوساله ها مهم استک

اجرای برنامه واکسیناسیون با مشورت دامپزشک امری ضروری است.

پرورش تلیسه ها از 1 تا2 سالگی 

 هدف از پرورش تلیسه داشتن حیوانی با جثه مناسب و بزرگ است بطوریکه بتواند در 15 ماهگی یا کمتر ار آن جفتگیری نماید.

 پرورش تلیسه های مسن تر از یکسال آسان و کم هزینه است.

 2تا3ماه قبل از زایش باید تغذیه کنسانتره آغاز گردد .

تغذیه بیش از حد، تلیسه هایی بوجود می آورد که در هنگام زایمان چاق هستند وشیر کمتری تولید می کنند.

تغذیه کمتر از حد مطلوب نیز باعث کوچکتر شدن جثه ومشکلات سخت زایی می گردد.

امکانات جایگاه تلیسه ها نیاز به دقت بالایی ندارد

به ازاء هر 45 تلیسه یک آبشخور نیاز است.

تولید گوشت سفید Veal calf production

برخی گوساله های تو دلی (Bob veal calves) جهت گوشت سفید به کشتار می روند.

  بهترین وزن برای فروش گوساله های با گوشت سفید 136 تا 182 کیلوگرم

 می باشد.

  برا 2تا3 هفته اول بایستی هر روز دمای رکتوم گرفته شود واگر از 39 درجه بالاتر رفت بایستی دامپزشک را مطلع کرد.

محیط داخلی گوساله دانی از نظر داشتن درجه حرارت ،رطوبت ومیزان تهویه باید مناسب باشد.

 درجه حرارت باید بین 15.5 تا21 درجه باشد ورطوبت نسبی بیش از 50% نباشد.

تهویه ضعیف برای حفظ هوای تازه با حداقل آمونیاک ضروری است.

 برای کنترل بهتر بیماریها در هر گوساله دانی باید کمتر از 50 گوساله قرار داد.