اختلاف کاتیون –آنیون جیره واثر آن بر تب شیر

مقدمه:

 PHخون گاو 7.31تا7.35 است.شرایط خیلی اسیدی یا خیلی بازی ٬شکل پروتئین ها ی سلولی ٬ به ویژه آن دسته که در سطح سلول قرار دارند را تغییر می دهند

این شرایط بازی یا اسیدی ٬غشای سلول را تخریب کرده و جریانی از یون ها و مایعات خارج سلولی به درون سلول اتفاق می افتند و در نهایت از بین می روند.

تغییرات PHبا شدت کمتر می تواند فعالیت آنزیم های سلولی و ساختار گیرنده ها هورمونی را تحت تاثیر قرار داده که به نوبه خود تولد حیوان ویا مقاومت به بیماری را تحت تاثیر فرار می دهند. 

PHچیست وچه چیزی PHسلول و خون را تعیین می کند؟

PHیک محلول ٬عکس لگاریتم یون Hدرآن محلول است .خلاصه اینکه اگر تعداد آنیون ها  (شامل OH) در یک محلول بیش از تعداد کاتون ها (شامل H) گردد .

غلظت Hدر آن محلول بیشتر از مقدار موجود در آب خالص خواهد شد و محلول PHاسیدی )کمتر از 7 )خواهد داشت و وقتی که کاتیون ها از آنیون ها بیشتر شد محلول Hکمتر وPHقلیایی است (بیشتر از 7).    

کلرید آمونیوم ماده معدنی قوی برای افزودن آنیون ها به بدن است چرا که یون کلر به خوبی جذب می شود اما یون آمونیوم در شکمبه باقی می ماند.علاوه بر آن کلرید کلسیم نیز می تواند خون را اسیدی کند .

تب شیر:

گاوی که فقط 10 لیتر آغوز (2.3 کلسیم در هر کیلوگرم) تولد می کند در هر بار دوشش 23 گرم کلسیم از دست خواهد داد این مقدار حدودا 9 برابر بیش از کلسیمی است که در مخازن پلاسمایی گاو وجود دارد کلسیمی که از مخزن پلاسمایی خارج می شود بایستی از طریق افزایش جذب روده ای کلسیم و برداشت آن از استخوان ها جایگزین می گردد. طی دوره خشک که احتیاجات کلسیم حداقل است ساز و کار ها یاد شده برای جایگزینی کلسیم پلاسما نسبتا غیر فعال است .

در هنگام زایمان گاو بایستی هر روز 30 گرم کلسیم یا بیشتر را به درون مخزن کلسیمی خون وارد کند بنابر این تقریبا همه گاو ها در چند روز اول پس از زایش درجاتی از هیپوکلسیمی را تجربه می کنند ودر همان حال روده و استخوان به نیاز ها کلسیمی برای شیردهی سازگار می شوند.

در این گاوها جریان کلسیمی به سمت پستان باعث کاهش غلظت پلاسمایی و خارج سلولی شده که به آن تب شیر می گویند.

تنظیم درون ریز کلسیم پلاسما

هورمون پاراتیروئید (PTH) و 1-25 دی هیدروکسی کوله کلسیفرول در پاسخ به هیپوکلسیمی تولد شده و در جهت افزایش ورود کلسیم به مخزن خارج سلولی آن فعالیت می کنند

کاهش کلسیم پلاسما باعث ترشح PTH از غده پاراتیروئید میشود PTHظرف چند دقیقه با جذب کلسیم کلیوی را از تصفیه گلومرولی افزایش می یابد. اگر جریان کلسیم از مخزن خارج سلولی زیاد باشد ترشح مداوم PTHمی تواند برداشت کلسیم ذخیره شده را در استخوان تقویت کند.

کلسیم در استخوان ها به دو حالت وجود دارند:

1.       مقدار کمی کلسیم به صورت محلول در مایعاتی که سلول ها استخوانی را فرا گرفته اند ودر بین کنالی کولی استخوان وجود دارند.

با تحریک PTH این کلسیم موجود در مایعات استخوانی می تواند توسط سلول ها خطی استخوانی سریعا به مخزن خارج سلولی انتقال یابد.

2.       به طور محکم به ماتریکس آلی کلاژنی استخوان به صورت ذخایر فسفات هیدروژن کلسیم متصل است ترشح PTH باعث ترشح ذراتی توسط استئوبلاست ها می شودو در نهایت فعال سازی استئو کلاست ها جدید. PTH متابولیسم ویتامین D کلیه ها را در جهت تولید 1-25 دی هیدروکسی کوله کلسیفرول تقویت می کند.هورمون 1-25دی هیدروکسی کوله کلسیفرول به صورت سینرژیسم (همکوشی) با PTH فعالیت استئوکلاستیک استخوان را تقویت کرده و رها سازی کلسیم از استخوان را افزایش می دهد و بازجذب کلسیم را از لوله ها کلیوی تا حد کمی بالا می برد.

کنترل تب شیر از طرق جیره :

وقتی یک گاوقبل از زایمان جیره ای با کلسیم بالا مصرف می کند برداشت کلسیم از ذخایر استخوانی را محدود کرده و از کار می اندازد در نتیجه در هنگام زایمان گاو قادر نیست تا از ذخایر کلسیم و ساز و کار های جذب روده ای کلسیم استفاده کند ودر حالت هیپوکلسیمی شدید باقی می ماند.

جیره های کم کلسیم (کمتر از 20 گرم در روز ) که در چند هفته آخر آبستنی تغذیه می شوند و به دنبال آن جیره ها ی شیردهی پر کلسیم پس از زایش شدیدا وقوع تب شیر را کاهش می دهند.

جیره های پیش از زایمان با فسفر بالا (بیش از 80 گرم در روز )نیز وقوع تب شیر را افزایش میدهند .

جیره های حاوی کاتیون زیاد وقوع تب شیر را القا می کند

در صورتی که جیره ها ی حاوی آنیون زیاد می تواند از تب شیر پیشگیری کند .

گاو هایی که از جیره ها ی حاوی پتاسیم و سدیم زیاد در هنگام زایمان تغذیه شدند غلظت 1-25 دی هیدروکسی کوله کلسیفرول کمتری در پلاسمای خون نسبت به گاو هایی که از جیره ها ی حاوی کلراید و سولفات در زمان زایش استفاده می کردند داشتند

با افزودن آنیون ها به جیره وقوع تب شیر از 4 تا 26 درصد کاهش یافت.

افزودن آنیون ها به جیره توانایی پاسخ به PTH را به حیوان بازگردانده و از گسترش هیپوکلسیمی شدید جلوگیری می کند.

اثر پتاسیم و کلسیم جیره بر تب شیر وpH ادراردرگاو جرسی

جیره	DCAD (MEq/Kg)	تب شیر کل گاوها / گاوها	تب شیر جیره/ تیمارها	ادرارPH SEM± میانگین
کلسیم کم- پتاسیم کم	150-	0.9	0	5.8±0.22
کلسیم کم- پتاسیم متوسط	150+	4.11	9	8.0±0.08
کلسیم کم- پتاسیم زیاد	450+	7.9	15	8.1±0.11
کلسیم زیاد- پتاسیم کم	150-	2.10	2	0.11±5.7
کلسیم زیاد- پتاسیم متوسط	150+	6.9	9	7.9±0.11
کلسیم زیاد- پتاسیم زیاد	460+	3.12	4	8.2±0.06

افزودن و یا عدم افزودن نمک ها آنیونی معیار بسیار مهمتر ی برای تعیین وقوع تب شیر بودتا مصرف کلسیم .
مکمل های نمک ها ی آنیونی قادر به پیشگیری از تب شیر بودند حتی موقعی که مقدار کلسیم جیره گاو خش متوسط بود (حدود 100 گرم در روز ) گاو ها تغذیه شده با مکمل نمک ها آنیونی تب شیر کمتر (4 درصد در برابر 17 درصد ) و غلظت کلسیم خون بیشتری در روز زایمان نسبت به گاو ها ی دیگر داشتند.

تحقیق دیگری در آزمایشگاه نشان داده است که یک نوع دیگر از تب شیر ( حدودا 20 درصد از گاو ها تب شیری ) وجود دارد که در آن 1-25دی هیدروکسی کوله کلسیفرول یا وجود ندارد و یا با تاخیر ایجاد می شود. این ناهنجاری در گاو هایی دیده می شود که از برگشت تب شیر رنج می بردند. تمامی آنها از جیره ها ی پر کلسیم (125 گرم در روز ) و تعادل آنیون – کاتیون بالا قبل از زایمان تغذیه کرده بودند در این گاو ها که دچار برگشت تب شیر بودند غلظت 1-25دی هیدروکسی کوله کلسیفرول پلاسما با کاهش کلسیم خون حیوان افزایش نیافت.

تعادل آنیون – کاتیون جیره و عملکرد شیردهی :

افزودن آنیون ها به جیره قبل از زایمان تولید شیر را در شیردهی بعدی 500 تا 300 کیلو گرم افزایش داد .

بهبود معنی دار در نرخ آبستنی 150 روز پس از زایمان در گاو هایی که از جیره ها ی حاوی آنیون بالا تغذیه کردند دیده شده است .

تغذیه جیره ها ی آنیونیک وقوع جفت ماندگی را کاهش می دهند.

علاوه بر این موارد خیز پستان کمتری گزارش شده است.

کاربرد عملی تنظیم تعادل آنیون – کاتیون :

چنانچه کلسیم جیره کم باشد گاوهایی که قبل از زایمان با جیره ها ی بیش از حد آنیونیک تغذیه شدند ممکن است در معرض هیپوکلسیمی بیشتری باشند (مصرف 120 تا 150 گرم در روز توصیه می شود.

افزودن آنیون هابه جیره نه تنها برای پیشگیری از تب شیر٬ بلکه به خاطر پیشگیری از هیپوکلسیمی تحت بالینی که می تواند باعث مشکلاتی چون جفت ماندگی و جابجایی شیردان شود مد نظر قرار گرد.

سوالات کاربردی در مورد تغذیه جیره ها اسیدی:

1.       آیا جیره ها اسیدی مضر نیستند ؟

مقادیر زیادی از نمک های آنیونی یا اسید ها معدنی می تواند مضر باشد وقتی از نمک ها آنیونی استفاده شود ترکیبی از آنها بهترین است چون مسمومیت زایی کاتیون ها را کم می کند.

2.       آیا جیره ها اسیدی خوشخوراک است ؟

نمک ها آنیونی چندان خوشخوراک نبوده و بهتر است با جیره ها مخلوط دانه استفاده شود. بین      نمک ها ی آنیونی رایج سولفات منیزیم خوشخوراک ترین و کلرید کلسیم بد خوراک ترین است .

3.       چه ترکیبی از اجزای اسیدی کننده جیره بیشترین تاثیر را دارد ؟

مقایسه تک به تک نمک ها ی آنیونی در پیشگیری از تب شیر صورت نگرفته است چون این گونه آزمایشات به نمونه های بسیار بزرگی نیازمند است. کلراید ها و اسید کلریدریک اسیدسازی بسیار بهتری نسبت به سولفات ها و اسید سولفوریک دارند.

پس هنوز مبنای تئوری درستی از چنین اثرات متقابل وجود ندارد.

4.       یک جیره اسید ساز به چه مقدار قبل از زایمان باید تغذیه گردد؟

از 21روز تا 45 روز قبل از زایمان متغییر بوده و جهت نیل به حداکثر سود باید 10 روز از جیره اسیدی استفاده کرد.

5.       جیره ها اسیدی کننده چه موقع باید تغذیه شوند؟

هر گاه یک گله دارا سابقه تب شیر باشد باید مد نظر قرار گرد. در گله ها ی عاری از تب شیر می تواند تولد شیر را بهبود و از جفت ماندگی و جابجایی شیردان پیشگیری کند.

6.       چه گاو هایی باید جیره اسیدی را دریافت کنند؟

اگر گاو های خشک به جای تغذیه گروهی ٬ به صورت انفرادی تغذیه شوند تغذیه اسیدی فقط به آنهایی که در معرض بالاترین خطر تب شیر اند فایده بیشتری دارد. البته باید به صورت تدریجی مصرف گردد.