علم و دامپروری

تخصصی دام- دامپزشکی ،طیور و آبزیان و بیماریها ( لطفاْ در رابطه با این وبلاگ با نظراتتون ما رو در نشر علم همراهی کنید.)

علم و دامپروری

تخصصی دام- دامپزشکی ،طیور و آبزیان و بیماریها ( لطفاْ در رابطه با این وبلاگ با نظراتتون ما رو در نشر علم همراهی کنید.)

بز مرخز

۱-نژاد بزمرخز
2-تغذیه محلی
3-ارائه نتایج بررسی نسبتهای مختلف برگ بلوط ویونجه برروی الیاف بز مرخز

1-نژاد بزمرخز

   مقدمه:

  از میان الیاف دامی تولید شده در جهان، بعد از پشم، موهر در رتبه دوم قرار دارد. الیاف موهر بوسیله بز آنقوره که در ایران بز مرخز نام دارد تولید میگردد. بزهای آنقوره حیوانات چند     منظوره ای هستند که درکشور ترکیه از موهر، گوشت وشیر تولیدی آنها درآمد کسب میشود.

  دو نوع الیاف مهم توسط بز تولید میشود. یک نوع آن موهر نام دارد که شبیه پشم است ولی بر خلاف پشم ، فاقد برجستگی‌های سطح تار (کوتیکول) بوده و فلس ها  بصورت خیلی یکنواخت به ساقه چسبیده‌اند به نحوی که  شکل و طرز قرار گرقتن این فلس‌ها روی تار باعث درخشندگی موهر می‌گردد.

امروزه عمده ترین تولید کنندگان موهر در جهان، آفریقای جنوبی، آمریکا(تگزاس)، ترکیه، آرژانین، استرالیاوزلاندنو هستند.موهر الیافی است نرم و براق که بدلیل استحکام، قابلیت ارتجاع، غیر قابل اشتعال بودن، جذب سریع رطوبت و دیر از دست دادن آب، کمتر چروک شدن، براق بودن ، طول مناسب، جذب کامل رنگ وثبات رنگ آن کاربردهای وسیعی پیدا کرده است. اندازه بدن وسرعت رشد در بز‌های تولید کننده موهر و کشمیرنه تنها از نظر الیاف بلکه از نظر تولید گوشت نیزاهمیت دارد چرا که بعد از تولید الیاف در این بزها، تولیدگوشت مد نظر است.                                                   

 بز مرخز تنها نژاد تک پوششی ایران است که در استان‌های کردنشین غرب کشور پراکنده است. الیاف حاصله از این حیوان ,  در کارگاه‌های سنتی واقع در شهرها وروستاهای بانه، سقز، اورامانات به نخ تبدیل شده ونخ حاصله به دستکش، جوراب، کلاه، بلوز، پارچه‌های نواری (شال) تبدیل می گردد. پارچه‌های نواری به عرض 15-10  سانتی متر ساخته شده و بطول 40-30 متربافته  شده وازبهم دوختن آنها لباس‌های کردی«چوخه ورانک» تهیه میشود.مرخز یا «مه‌ره ‌ز» در زبان کردی به نوعی موی نرم ولطیف اطلاق میگردد. همچنین نام روستایی در سقز است که مرکز اصلی پرورش این بزها بوده است و دارای صنایع نساجی سنتی الیاف این بز میباشد.

 

2-تغذیه محلی

از آنجایکه وابستگی بزهای مرخز به لحاظ سیستم تغذیه90 درصد به درختان بلوط واقع در جنگلهای زاگرس شمالی میباشد لذا دامداران در تمام زمستان از سر شاخه های خشک شده این درخت که  با گلازنی(قطع شاخه‌ها وسر شاخه‌ها برگ بعضی از گونه‌های  بلوط مناطق جنگلی)  جمع آوری کرده اند وآنرا به نام «گلا»  می ‌نامند جهت تغذیه بز استفاده می کنند. سرشاخه زنی یا سرشاخه بری درختان بلوط سابقه ای طولانی ودیرینه داردوبدرستی نمی‌توان تاریخ مشخصی برای آن بیان نمود.   در فصول بهار و تابستان نیز برگ بلوط به صورت تر در تعلیف این دامها مورد مصرف قرار    می گیرد.

بر اساس بررسی های انجام شده، هر رأس دام در طول فصل سرما و یخ بندان (150تا140 روز) حداقل یک لویه گلا(تودهای از سرشاخه‌های بلوط برگدار بریده شده که لایه لایه روی هم انباشته و به شکل هرم یا مخلوط ویااستوانه‌ای درآمده است) 100دسته‌ای نیاز دارد. تعداد دفعاتی که لازم است در هر روز به دامها غذای مناسب داده شود، با توجه به شرایط ذکر شده بین2تا3بار متغیر است ولی سعی میشود حداقل یکبار به دام ها علوفه دستی داده شود.قیمت هر لویه گلا به تناسب بزرگی وکوچکی و وضعیت علوفه در آن سال بین 4000-8000  ریال در چند سال گذشته به فروش رفته است .

 

 

مهمترین استفاده برگ بلوط، بصورت خشک شده در طبیعت است.بدین ترتیب که در فصل زمستان، یا دامهارا به بیرون می‌برند و سپس شاخه‌های برگدارخشک شده را از لویه گلا پائین انداخته و به دامهای میدهندو یا اگر ریزش برف سنگین و سرما شدیدباشد ،.دامداران ناچارند آنرا توسط قاطر یا الاغ حمل و یا بر دوش خود گرفته به نزدیکی آبادی آورده و سپس به تغذیه دامها برسانند

معمولا هر دامداربین 2تا6 قطعه جنگل را داراست که مساحت آن بین 3 تا 30هکتار متغیر می باشد .

  3-ارائه نتایج بررسی نسبتهای مختلف برگ بلوط ویونجه برروی الیاف بز مرخز

   پرورش بز مرخز به منظور اصلی تولید الیاف موهر, یک حرفه قدیمی در منطقه کردستان ایران محسوب می شود که در مراتع جنگلی پوشیده از درختان بلوط شکل گرفته است به نحوی که بخش عمده ای از خوراک آن با استفاده از سرشاخه بلوط تامین می گردد . تحقیق حاضر به منظور تعیین ارزش غذایی برگ بلوط و نیز بررسی اثر نسبت های برگ بلوط و یونجه بر کمیت و کیفیت الیاف پوششی بز مرخز انجام گرفت . بدین منظور در مرحله اول از سرشاخه درختان بلوط در منا طق  بانه و مریوان  تعداد 30 نمونه برداشت گردید و ترکیبات مغذی نظیر: ماده خشک ، پروتئین خام ، چربی خام ،  انر‍‍ژی کل، خاکستر خام و مواد معدنی کلسیم و فسفر درآزمایشگاه  اندازه گیری شد وهمچنین  قابلیت هضم نیز  به روش    In vivo بر روی بز نراخته شده 3 ساله نژاد مرخز تعیین گردید .

 

در مرحله دوم, تعداد 50 رأس بزغاله نر و ماده که دورهء شیرخوارگی را پشت سر گذاشته بودند در قالب یک طرح بلوک های کاملا تصادفی به مدت 210 روز تحت 5 تیمار مورد آزمایش قرار گرفتند.تیمارها به ترتیب عبارت بودند از :

    تیمار 1) 100% برگ بلوط (شاهد)             

   تیمار 2)25 % برگ بلوط و 75% یونجه

   تیمار3)50% برگ بلوط و 50% یونجه

  تیمار 4)75% برگ بلوط + 25% یونجه

   تیمار5) 100% یونجه

در طول دوره آزمایش  میزان مصرف خوراک ,  تغییرات وزن زنده دامها  ,  وزن الیاف تولیدی  و صفات الیاف اندازه گیری شد . اطلاعات مربوط به ترکیبات شیمیایی نمونه های  سر شاخه بلوط نشان داد که غلظت پروتئین  خام ، چربی خام , خاکستر خام  ,کلسیم و فسفر به ترتیب : 76/0 ± 3/7 و 46/0± 7/3  8/0±9/4 ,21/.±6/ 1 , 04/0±16/0  درصد در ماده خشک وانرژی خام آن  نیز 56/32 ± 3/0 427 کیلوکالری بر کیلوگرم بود. قابلیت هضم ماده آلی و پروتئین خام، چربی خام و عصاره عاری از ازت   این ماده نیز به ترتیب 17/5 ± 4/38، 16/6± 4/27، 4/21± 8/27 و 2/15± 4/38  درصد بود .

نتایج:

نتایج مربوط به آزمایش تغذیه ای نشان داد که میزان ماده خشک مصرفی ,  تغییرات وزن زنده بزغاله ها, میزان الیاف تولیدی و خصوصیات آن تحت تاثیر نسبت برگ بلوط و یونجه مورد مصرف در جیره غذایی قرار گرفته است . تیمار شاهد که 100 درصد از خوراکش برگ بلوط تشکیل شده بود در تمام ماههای آزمایش کمترین و تیمار دریافت کننده مخلوط برگ بلوط و یونجه  ( 50 : 50 )  بیشترین میزان ماده خشک مصرفی را به خود اختصاص داد که تفاوت بین آنها معنی دار بود(05/0  P<).                                  

از نظر رشد بدن نیز بزغاله هایی که فقط از برگ بلوط تغذیه نموده بودند کمترین  رشد را نشان دادند (05/0  P   <) .بین دو جنس نر و ماده از نظر افزایش وزن زنده و خوراک مصرفی تفاوت معنی داری  مشاهده شد   (05/0  P  <) به نحوی که نرها خوراک بیشتری مصرف نموده و افزایش وزن بالاتری نیز نشان دادند . خصوصیات الیاف تولیدی مانند وزن کل بیده یا الیاف تولیدی  ,راندمان  ,طول و قطرالیاف  نیز تحت تاثیر نوع خوراک قرار گرفت  به نحوی که مصرف برگ بلوط به عنوان تنها خوراک مصرفی , کمترین وزن بیده و پایین ترین راندمان و کوتاه ترین طول الیاف در بزغاله های نر را سبب گردید (05/0  P<) اما قطر الیاف تحت تاثیر نوع خوراک قرار نگرفت .به طور کلی بر اساس اطلا عات  بدست آمده می توان چنین نتیجه گرفت که با مصرف یونجه در تغذیه بزغا له های مرخز رشد روزانه و میزان الیاف افزایش می یابد در عین حال خصوصیات کیفی الیاف تحت تاثیر قرار نمی گیرد .

پیشنهادات:

  بر اساس نتایج بدست آمده از آزمایش حاضر, پیشنهاد می گردد که در جیره غذایی بز مرخز می توان از یونجه استفاده نمود .  مصرف یونجه به جای برگ  بلوط نه تنها عملکرد کمی و کیفی را کاهش نمی دهد بلکه سبب بالا بردن عملکرد نیز  می گردد .  در عین حال مصرف مخلوطی از یونجه و برگ بلوط عملکرد قابل توجهی را در بر داشته است , هر چند که این موضوع نیاز به بررسی و پژوهش های بیشتری دارد.

منبع:

   ابن عباسی، ر. 1377-1380. گزارش نهائی طرح تحقیقاتی بررسی نسبتهای مختلف برگ بلوط ویونجه بر روی الیاف بز مرخز. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی.

نظرات 10 + ارسال نظر
یاسمین(حرفهای یه دختر غمگین دوشنبه 25 تیر‌ماه سال 1386 ساعت 09:51 ق.ظ http://rue.blogsky.com

آفرین به این همه پشتکار واسه جمع آوری مطلب
دلت شاد

داود دوشنبه 12 شهریور‌ماه سال 1386 ساعت 05:48 ب.ظ

واقعا خسته نباشید. خدا پشت و پناهت.
لطفا در مورد نژادهای خروس لاری هم مطلب بزارین.
با تشکر داود.

ندا نعمتی یکشنبه 20 آبان‌ماه سال 1386 ساعت 02:55 ب.ظ

با سلام
و با تشکر از مقاله خوب شما
میخواستم خواهش کنم که اگر منابع یا مقاله های دیگری در مورد بز مرخز و برگ بلوط دارید اگر امکان داره به ایمیل من بفرستید یا روی وبلاگ بزارید
ممنون میشم
neda2ns@yahoo.com

پژمان عطریان چهارشنبه 24 بهمن‌ماه سال 1386 ساعت 02:25 ق.ظ

با عرض سلام وخسته نباشید . لطفا در صورتی که می توانید با وبلاگ بنده که در زمینه تغذیه نشخوارکنندگان است تبادل نظر بفرمائید.وبلاگ شما بسیار خوب ومطالبش بسیار مفید است.خوشحال می شوم که در زمینه تغذیه بز هم برایمان بنویسید ووبلاگ ما راهم بازدید نمائید.کافی است شما وارد وبلاگ rum-nut شوید ومطالب ما را مطالعه فرمائید.با تشکر

رحمن ابن عباسی یکشنبه 23 فروردین‌ماه سال 1388 ساعت 10:28 ق.ظ

از اطلاع رسانیتون بسیار سپاسگزارم
مخصوصا برا معرفی بز مرخز
اصلاعات زیادی در خصوص پتانسیل های داو و پروژ ه های تحقیقاتی دارم با من در تماس باش.
۰۹۱۸۸۷۸۱۲۷۳

شهروز آبادیان یکشنبه 3 خرداد‌ماه سال 1388 ساعت 02:32 ب.ظ

سلام آقای مهندس خلیلی نژاد من نساجی می خونم و باید روی شکل فلس پشم های ایرانی تحقیق کنم میتونید منو راهنمایی کنین؟

سلام دوست گرامی
با عرض پوزش
من در این رابطه اطلاعات ندارم.
باید ببخشید.

مهسا سه‌شنبه 21 مهر‌ماه سال 1388 ساعت 09:00 ب.ظ

سلام....آقای خلیلی نژاد....من باید میلتون رو اگه میشه ازتون بگیرم....شما میتونید خیلی به من کمککنید...میشه کمکم کنید؟؟؟؟من دانشجوی رشته ی شما هستم.....ترم سوم....و به کمک یه شخص ژخته توی رشتم نیاز دارمکه ازش کمک بگیرم

OK

طاهره دوشنبه 12 اردیبهشت‌ماه سال 1390 ساعت 06:12 ب.ظ http://bah0one.blogfa.com

چرا عکسای سایت باز نمیشه

سودابه انصاری جمعه 23 فروردین‌ماه سال 1392 ساعت 11:22 ق.ظ

سلام


مرسی برا مطالب مفیدتون

مستانه پنج‌شنبه 22 بهمن‌ماه سال 1394 ساعت 10:26 ق.ظ

با عرض سلام و تشکر
میخواستم خواهش کنم که اگر اطلاعات یا منابع ومقاله های دیگری در مورد بز مرخز و الیاف اون دارید اگر امکانش هست به ایمیل من ارسال بفرمایید
ممنون میشم

mastane.alaie@gmail.com

برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد